نقش بنو سهل در امور دیوانی و اداری و گسترش علم در سده های دوم و سوم هجری

با شکل گیری خلافت عباسی نخبگان دیوانی ایرانی توانستند در دستگاه خلافت عباسی ورود نمایند و به سهم خود در انتقال سنن دیوانی ایرانی و اعتلای فرهنگ و تمدن و تحول در عرصه های علمی موثر باشند. خاندان بنوسهل یکی از این خاندانها می باشد که در دوره مامون و در دیوان خلافت عباسی راه یافتند و بسیاری از امور را در دست گرفتند. در تاریخ میانه ی ایران، دبیران و دیوانیان که غالبا خاستگاه ایرانی داشته اند در پایداری و تداوم هویت ایرانی دارای نقشی انکار ناپذیر بوده اند. آنها با استفاده از جایگاه خود در نزد حکومت هایی که اغلب ایرانی نبودند، زمینه تداوم فرهنگ ایرانی را فراهم می نمودند.در عصر خلافت عباسی نیز با توجه به آنکه ایرانیان در استقرار خلافت تاثیرگزار بودند، نخبگان ایرانی به ویژه نخبگان دیوانی در شکل گیری و استمرار و ثبات خلافت نو بنیاد عباسی نقش چشم گیری داشتند. لبته این مهم نیز ریشه در پیشینه ی علم ورزی ایرانی آنها دارد. با توجه به آنکه آنها در نزد برامکه تجارب بسیاری را کسب کرده بودند و از دیگر سو عصر خلافت مامون عصر نهضت ترجمه و آغاز یک جنبش علمی می باشد این پژوهش سعی دارد ضمن بازکاوی چگونگی قرار گیری بنوسهل بر مسند وزارت، پیامدهای حضور آنها را در دستگاه وزارت مورد بررسی قرار دهد. یافته های این پژوهش نشان می دهد خانواده علم دوست بنوسهل با حضور در دستگاه وزارت توانستند؛ با حمایت از دانشمندان زمینه ساز در تحولات علمی در عصر خلافت مامون شوند و همچنین اقداماتی در جهت تحولات و سامانده ای دستگاه دیوانی و اداری انجام دهند.

Keywords:

بنوسهل , فضل بن سهل , حسن بن سهل , امور دیوانی و اداری , علم و دانش