بررسی اثر محافظتی و آنتی اکسیدانی ژل رویال (royal jelly) بر زخم معده ناشی از اتانول در موش صحرایی

سابقه و هدف: زخم معده یکی ازشایع ترین بیماری های دستگاه گوارش است. در میان عوامل ایجادکننده زخم معده، مصرف زیاد الکل بزرگ ترین عامل آسیب مخاط معده است؛ از این رو مدل تجربی زخم معده ناشی از اتانول اغلب برای غربالگری ترکیبات ضد زخم استفاده می شود. داروهای شیمیایی متعددی برای درمان زخم معده در دسترس هستند که ضمن اثر بخشی دارای عوارض جانبی نیز هستند. بنابراین، تلاش برای یافتن داروهای جدید با اثربخشی بیش تر و عوارض جانبی کم تر همواره در حال انجام است. این مطالعه با هدف ارزیابی اثر محافظت معده ای ژل رویال بر زخم معده ناشی از اتانول در موش صحرایی، انجام پذیرفت. مواد و روش ها: در این مطالعه تجربی، ۶۰ سر موش صحرایی نژاد Sprague-Dawley به ۶ گروه مساوی تقسیم شدند. گروه های ۱ و ۲ به عنوان کنترل نرمال (بدون درمان) و کنترل اتانول در نظر گرفته شدند. حیوانات در گروه سوم ۱۰ میلی گرم/ کیلوگرم امپرازول و در گروه های ۴، ۵ و ۶ به ترتیب و ۱، ۵/۲ و ۵ میلی گرم/کیلوگرم ژل رویال را به صورت پیش درمان به مدت ۳ روز دریافت کردند. در روز سوم، یک ساعت پس از تجویز داورها، تمام حیوانات به غیر از گروه کنترل نرمال، ۵/۱ میلی لیتر اتانول دریافت کردند و پس از گذشت یک ساعت به روش آسان کشی معدوم شدند. معده حیوانات به منظور ارزیابی های بافتی و اندازه گیری فاکتورهای بیوشیمیایی جدا گردید. یافته ها: در بررسی ماکروسکوپیک قسمت غده ای معده، بیش ترین میزان پرخونی و خونریزی شامل باندهای طولی هموراژیک و ضایعات پتشی در گروه کنترل اتانول مشاهده شد. در گروه های درمان شده با امپرازول و دوزهای مختلف ژل رویال، شدت و وسعت ضایعات به صورت قابل توجه ای کم تر بود. در بررسی میکروسکوپیک، بیش ترین آسیب در بافت غده ای معده موش ها در گروه کنترل اتانول مشاهده شد که شامل زخم های وسیع مخاطی، خونریزی شدید در مخاط، نکروز قطعه ای اپیتلیوم مخاط معده، بهم خوردن نظم غدد معده، از بین رفتن سلول های اصلی و مرزنشین، ادم شدید زیر مخاط همراه با نفوذ فیبرین در برخی از مقاطع و نفوذ سلول های التهابی در زیر مخاط بود. هر چند شکل ضایعات در معده موش های دریافت کننده امپرازول و دوزهای مختلف ژل رویال مشابه گروه کنترل اتانول بود، اما شدت و وسعت ضایعات کم تر بود. در بررسی سطح فعالیت های اکسیدانی/آنتی اکسیدانی، افزایش معنی داری در میزان فعالت آنزیم های سوپراکسید دیسموتاز، گلوتاتیون پراکسیداز و میزان ظرفیت تام آنتی اکسیدانی و از طرفی کاهش معنی داری در میزان فعالیت آنزیم میلوپراکسیداز و مالون دی آلدئید در گروه های پیش درمان با امپرازول و دوزهای مختلف ژل رویال در مقایسه با گروه کنترل اتانول مشاهده شد. در مقایسه با گروه های تحت درمان، بهترین اثرات درمانی و محافظتی مربوط به دوز بالای ژل رویال بود. استنتاج: بر اساس نتایج حاصل از این مطالعه، ژل رویال علاوه بر بهبود بخشیدن اینکس زخم به صورت ماکروسکوپی، ضایعات هیستوپاتولوژیک ناشی از اثر اتانول بر مخاط معده را کاهش داد و باعث افزایش قابل ملاحظه ایی در فعالیت آنزیم های GPx و SOD و هم چنین میزان TAC و کاهش غلظت MPO و MDA شد. اثرات محافظتی ژل رویال می تواند به فعالیت های آنتی اکسیدانتی و محافظت سلولی این ماده مرتبط باشد.

Keywords:

gastric ulcer , ethanol , royal jelly , histopathologic lesions , oxidative stress , زخم معده , اتانول , ژل رویال , ضایعات هیستوپاتولوژیک , استرس اکسیداتیو