واکاوی تزئینات هندسی در گنبد مسجد جامع اردستان (مطالعه موردی: دوره سلجوقی)

پس از ظهور اسلام، معماری ایران وارد مراحل جدیدی شد و پس از گذشت چندین قرن، عناصر اساسی فرهنگ معماری ساسانی در چارچوبی جدید دنبال شد. از گنبد و ایوان در بناهای مختلف استفاده می شد. در ادامه این روند، مسجد با افزودن این دو عنصر به شبستان های ستونی شکل گرفت. این اجزا در کنار هم یک واحد پیوسته را تشکیل می دادند که به شکلی رایج برای مساجد و حتی مدارس و مسافرخانه ها تبدیل شد. این شیوه ساخت نه تنها بر معماری ایران تسلط یافت، بلکه در سایر نقاط جهان اسلام از مصر و آناتولی در غرب تا آسیای مرکزی و هند در شرق گسترش یافت. مسجد جامع اردستان یکی از بناهای معروف قرن پنجم ایران است که در زمینه مطالعات معماری دوره سلجوقی به عنوان نمونه ای بارز از ویژگی های معماری این دوره شناخته شده است. اما این مسجد مغفول مانده و مطالعات دقیقی در مورد آن انجام نشده است. آنچه این بنا را به عنوان موضوع این تحقیق متمایز می کند، شکل هندسی ناحیه انتقال (چاپیرسازی) است. این هندسه ساختار متفاوتی را در مقایسه با ساختمان های همان دوره ارائه می دهد. بدین منظور هدف از انجام این پژوهش این مقاله، اطلاعات اولیه از طریق مشاهدات میدانی مستقیم، مصاحبه با استادان مرمت ساختمان و مطالعات کتابخانه ای جمع آوری شد. سپس با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به بررسی ساختار گنبدی مسجد جامع اردستان پرداخته شده است.

Keywords:

ساختار گنبدی , مسجد جامع اردستان , چایپرسازی , سلجوقی , معماری اسلامی , هندسه فراکتال.