بررسی تاثیر گرادیان ارتفاعی روی برخی صفات مورفولوژیکی وترکیبات اسانس گونه ی دارویی Stachys schtschegleevii در کوه کیامکی جلفا

به منظور بررسی تاثیر گرادیان ارتفاعی روی برخی صفات عملکردی گونه گیاه دارویی Stachys schtschegleevii از تیره ی نعناعدر ارتفاعات متفاوت در دامنه ی شمالی کوه کیامکی استان آذربایجان شرقی، طی بازدید میدانی منطقه مطالعاتی به چند زون ارتفاعیتقسیم شد. در هر زون سه ترانسکت به طول ۱۰۰ متر در جهت شیب در نظر گرفته شد و در هر ترانسکت پنج پلات ۲۵ مترمربعی (۵ × ۵متر) استقرار یافت (در مجموع ۴۵ پلات). در هر زون، موقعیت جغرافیایی شامل طول و عرض جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا توسط دستگاهموقعیت یاب جهانی (GPS) و همچنین جهت و میزان شیب توسط شیبسنج ثبت شد. در هر زون از گونه مورد مطالعه نمونه هرباریومیتهیه شد و توسط فلورهای ایران (مظفریان، ۱۳۸۶ ؛ جمزاد، ۱۳۹۱) به دقت شناسایی شد. در هر پلات برای این گونه تعدادی صفاتمورفولوژیکی اندازهگیری شد. بعضی از صفات در عرصه و بعضی از آنها در آزمایشگاه تعیین شدند. سرشاخه های گلدار با سه تکرار (سه بوته)از گونه جمع آوری و پس از تهیه ی پودر توسط آسیاب به کمک کلونجر اسانس گیری بعمل آمد و شناسایی ترکیبهای تشکیل دهنده یاسانس آنها از دستگاه GC و GC/MS با استفاده از الگوی خروج آلکان های نرمال وشاخص بازداری طیف ها واندیس کوواتس انجام شد.همچنین سه نمونه خاک از مجاورت سه بوته مربوط به این گونه برداشت شد و در آزمایشگاه بعضی از خصوصیات فیزیکوشیمیایی آنهاتعیین شد. در هر زون ارتفاعی خصوصیات اقلیمی با استفاده از اطلاعات نزدیکترین ایستگاه های هواشناسی تهیه شد. نتایج نشان داد کهویژگی های مورد بررسی در ارتفاعات مختلف تنوع بالایی داشت. ارتفاع در مقایسه باخصوصیات خاک بیشترین تاثیر را درتغییرات صفاتمورفولوژیک و درصد اسانس داشت. بطوریکه با افزایش ارتفاع بیشتر صفات مورفولوژیکی از نظر کمی کاهش چشمگیری را نشان دادند.همچنین میزان ترکیبات اسانس با افزایش ارتفاع کاهش کمی و کیفی را نشان میدهد. با این مطالعه میتوان نیازهای اکولوژیکی این گونهرا بیشتر شناسایی کرده و نسبت به کشت آن و استفاده ی بیشتر اقدام کرد.

Keywords:

گونه انحصاری دارویی , خصوصیات مورفولوژیکی , Stachys schtschegleevii , ترکیب های اسانس , کوه کیامکی