تحلیل چندمعنایی افعال مرکب دارای همکرد «کردن» در چارچوب نظریه صرف ساختی

همکرد «کردن» بیشترین مشارکت را در تولید افعال مرکب فارسی دارد. زیرا همکرد «کردن» در فرایند سبک شدگی می تواند بیشتر از همکردهای دیگر زبان فارسی از معنا تهی شود و از معنای سرنمونی خود فاصله گرفته و با ترکیب با انواع فعل یارهایی با معنی و جزء کلام های متفاوت، فعل های مرکب متعددی بسازد(Mansouri, ۲۰۱۳). ازاین رو، افعال مرکب با همکرد «کردن» بیشترین سهم از کل افعال مرکب زبان فارسی را تشکیل می دهند. هدف پژوهش حاضر، مطالعه چگونگی تشکیل فعل های مرکب فارسی همراه با همکرد «کردن» و شناسایی و واکاوی چندمعنایی موجود بین آن ها براساس نظریه صرف ساختی (Booij, ۲۰۱۰a & b) می باشد. داده های این پژوهش شامل ۳۳۲۶ فعل مرکب همراه با همکرد «کردن» است که از فرهنگ زانسو (Keshani, ۱۹۹۳)، فرهنگ بزرگ سخن (Anvari, ۲۰۰۲)، فرهنگ ظرفیت نحوی افعال فارسی (Moloudi, Kouhestani and Rasouli, ۲۰۱۱)و فرهنگ املایی خط فارسی (Sadeghi and Zandi Moghaddam, ۲۰۱۶) جمع آوری شده اند. یافته های این پژوهش نشان داد که چندمعنایی در افعال مرکب همراه با همکرد «کردن»، نه در سطح واژه های عینی، بلکه در سطح طرح واره ساختی و انتزاعی قابل تبیین است. از این رو یک طرح واره ساختی مرتبه بالاتر در سطح بالایی از انتزاع درنظر گرفته شد که در ذیل آن زیرطرح واره های ساختی عینی تری وجود دارد که الگوهای شکل گیری افعال مرکب در گروه های مختلف را نشان می دهند. هرکدام از این زیرطرح واره ساختی نماینده ای از یک مقوله معنایی در افعال مرکب هستند.

Keywords:

چندمعنایی , صرف ساختی , طرح واره ساختی , فعل مرکب , وراثت پیش فرض