شناسایی و طبقه بندی عوامل موثر بر انگیزش دانش اموزان

پژوهش حاضر به بررسی برخی از عوامل تاثیرگذار برانگیزش تحصیلی دانش آموزان پرداخته است. پرسش اساسی که معلمان و والدین خواستار پاسخ گویی به آن از جانب پژوهشگران و متخصصان تعلیم و تربیت می باشند این است که چگونه می توان انگیزش دانش آموزان را بر انگیخت ؟ انگیزش یکی از مهم ترین عوامل موثر بر یادگیری و پیشرفت تحصیلی است. انگیزه و علاقه نقش عمده ای در جریان یادگیری دانش آموزان ایفا می کند. انگیزش تمایل و علاقه به انجام چیزی است .انگیزش حالتی است که تمایل به انجام عملی خاص را در فرد به وجود می آورد. انگیزش پیشرفت می تواند به عنوان نیاز به موفقیت یا دستیابی به برتری تعریف شودراش،انگیزه را عالی ترین شاهراه یادگیری دانسته ، بدین معنی که هر چه انگیزه دانش آموز برای آموختن و تحصیل بیشتر باشد فعالیت ، رنج و زحمت بیشتری را برای رسیدن به هدف نهایی متحمل خواهد شد. مثلا اگر یادگیرنده دارای انگیزه تحصیلی بالایی باشد به درس به خوبی توجه می کند و تکالیف درسی را جدی می گیرد و علاوه بر آن سعی می کند اطلاعاتی بیش از آنچه در کلاس درس به او می آموزند یاد بگیرد.انگیزه ی پیشرفت تحصیلی باعث تاثیر گذاری بر شیوه ی اجرای یک تکلیف درسی و نشان دادن تمایلات شایستگی یادگیری می شود. انگیزش پیشرفت یکی از انگیزه های مهم اجتماعی است . پژوهش های انجام شده در زمینه ی انگیزش پیشرفت نشان داده اند که دانش آموزان از لحاظ این نیاز تفاوت زیادی با یکدیگر دارند. بعضی دانش آموزان دارای انگیزش سطح بالایی هستند و در رقابت با دیگران در کارهای خود برای کسب موفقیت به سختی می کوشند بعضی دیگر انگیزش چندانی به پیشرفت و موفقیت ندارند و از ترس شکست آماده خطر کردن برای موفقیت نیستند، در پژوهش خود نشان داد که دانش آموزان با انگیزش بالا آمادگی بیشتری دارند که روی یک کار درسی وقت صرف کنند و یادگیری آن ها هم در این زمینه بهتر صورت گرفته بود. برخی از مربیان تربیتی با توجه به تحقیقات یاد شده در زمینه عوامل موثر در بهبود افزایش یادگیری از احساس موفقیت نام می برند و بیان می نمایند که انگیزش باعث تلاش در جهت دهی به فعالیت ها می شود . برای وقوع یادگیری ، وجود انگیزه ضرورت دارد و هر قدر انگیزه فرد قوی تر باشد یادگیری بیشتر خواهد بود و انگیزه موفقیت نقش مهمی را در برانگیختن یادگیرنده و افزایش کمی و کیفی یادگیری داردارتقا سطح انگیزه پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ، یکی از اساسی ترین اهداف نظام تعلیم و تربیت است و سعی آن ها بر این است که با افزایش این انگیزه ، دانش آموزانی موفق با عملکرد تحصیلی بالا تربیت نمایند. به عبارتی نظام تعلیم و تربیت با شناسایی عوامل موثر بر انگیزش پیشرفت در دانش آموزان سعی دارد از عمده ترین مشکلات دانش آموزان مانند بی علاقگی ، افت تحصیلی و ... جلوگیری و پیشگیری نماید. برای رسیدن به این هدف باید نظام آموزشی برنامه ریزی دقیق و منطقی را تدارک ببیند. متاسفانه باید گفت با همه اهمیت و نقشی که انگیزش پیشرفت تحصیلی بر موفقیت و عملکرد تحصیلی دانش آموزان دارد ، پژوهش هایی که همه ساله توسط روان شناسان تربیتی و سایر متخصصان انجام می پذیرد در نتایج و یافته های خود نتوانسته اند یک مدل مناسب و روشن از عواملی که می تواند بر انگیزش پیشرفت تحصیلی دانش آموزان نقش داشته باشد را ترسیم نمایند. بی تردید یکی از دلایل این امر ، توجه به یک یا چند مورد نظیر هوش ، توجه ، عزت نفس ، نقش معلمان ، مدیران ، خانواده و... بوده است . در حالی که انگیزش پیشرفت تحصیلی به عوامل متعددی بستگی دارد که این علل و عوامل از یکدیگر جدا نیستند ؛ بلکه در کنار یکدیگر می توانند مدلی از عواملی که می تواند در انگیزش پیشرفت تحصیلی سهم داشته باشد را بسازند. به طور کلی تعامل عوامل فردی و محیط زندگی در شکل گیری انگیزش پیشرفت تحصیلی نقشی اساسی دارد. کرت لوین ، روان شناس اجتماعی معروف معتقد است :" انگیزه عالی ترین شاهد یادگیری است" پس داشتن انگیزه عنصر اصلی انجام هر عمل است. برای یادگیری علاوه بر استعداد وعلاقه یادگیرنده آمادگی یادگیرنده نیز یکی از شرایط لازم است زیرا برای هر یادگیری زمینه مساعد ، معلومات و اطلاعات قبلی به علاوه اداراک و توانایی انجام عملیات ضروری است . سیف می گوید:" معلم در کلاس درس نقش محرک را بازی می کند و میزان تحریکاتی را که یادگیرندگان دریافت می کنند، تا حدود فراوانی در اختیار دارد. معنادار بودن مطالب، پیچیدگی و سهولت گفتارهای معلم، طرز نگاه کردن و کیفیت نوشته های او بر روی تابلو همه به طور مستقیم توجه بر می انگیزد. همچنین معلم ممکن است از طریق ارائه ی مطالب کسل کننده و روش یکنواخت آموزشی، سطح برانگیختگی دانش آموزان را پایین آورد.

Keywords:

معلم , یادگیری , انگیزش , تحصیل , یادگیری