تداوم بازنمایی درخت سرو در نقش مایه های هنر و معماری ایرانبررسی موردی عمارت ورودی باغ شاهزاده ماهان

برخی از فرمها، ساختارها، تصاویر و نقوش در هنر و معماری ایران مکررا تکرار شده و به یک الگوی ماندگار تبدیل شدهاند؛ الگویی که گویی روایتگری می کند و به سبب همین تکرار و پایداری از چیزی ورای خود سخن می گوید. نقش سرو یکی از این نقوش زنده تاریخی در فرهنگ و هنر ایرانی است ، که در طول ادوار مختلف ، با آیین ها، زبانها و هنرهای گوناگون و به طور کلی ادراک زیبایی شناختی ایرانیان پیوند خورده است . در این مقاله ، پژوهشگران سعی در بازشناسی این تداوم نقش سرو در بنای ورودی باغ شاهزاده ماهان در استان کرمان به عنوان یک باغ قاجاری را دارند، نمونه ای که از نظر زمانی ، در آخرین دوره از معماری دوره اسلامی ایران قرار می گیرد. در مسیر دستیابی به این هدف، مقاله می کوشد به دو پرسش پاسخ بدهد: ۱- نقش سرو در طول تاریخ هنر و معماری ایران چگونه تداومی داشته است ؟ و ۲-بازنمایی این تداوم در باغ شاهزاده ماهان به چه صورتی است ؟ در تلاش برای پاسخ گویی به این دو پرسش ، نخست مختصری درخصوص دلالت های آیین فرهنگی و هنری نقش سرو آمده است که نمونه هایی از کاربرد این نقش در هنرها و ادوار مختلف هنر و معماری ایران را روایت می کند. بعد از آن، پیش از پرداختن به نمونه موردی و باغ شاهزاده، به جهت اهمیتی که جایگاه و مفهوم باغ در هنر و معماری ایران دارد، مروری بر مفهوم باغ ایرانی شده است . پس از آن، روایتی از باغ شاهزاده ماهان آمده و سپس به طور مشخص عمارت ورودی آن به بحث گذاشته شده که نشان می دهد این بنا از چه اهمیتی در این باغ برخوردار بوده و نقش سرو چگونه در تزیینات آن به کار رفته و بازنمایی شده است . مقاله حاضر با روش تفسیری -تاریخی و مطالعات کتابخانه ای و همچنین مشاهده میدانی باغ شاهزاده کرمان صورت گرفته است .

Keywords:

درخت سرو , باغ شاهزاده ماهان , نقش مایه , باغ ایرانی , هنر و معماری ایران