Evaluation of the effects of supplemental irrigation and planting arrangement on yield and yield components of field pea (Pisum sativum L.) in Gonbad region

مقدمه: نخود سبز (Pisum sativum L.) لگوم یکساله فصل خنک، غنی از اسیدهای آمینه ضروری لیسین و تریپتوفان بوده و از نظر تناوب زراعی و نیز افزایش تنوع زیستی حائز اهمیت است. این گیاه با توانایی تثبیت نیتروژن، استفاده از بارندگی­های پائیزه و شکستن چرخه بیماری­ها و آفات اهمیت ویژه­ای دارد.  این آزمایش به منظور تعیین زمان آبیاری و آرایش کاشت مناسب نخود سبز اجرا گردید. مواد و روش ها: به منظور بررسی اثرات آبیاری تکمیلی و آرایش کاشت بر عملکرد غلاف و اجزای عملکرد در نخود سبز رقم گرین ارو آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد واقع در استان گلستان طی دو سال (۱۳۹۸-۱۳۹۷) اجرا شد. کرت اصلی شامل چهار تیمار آبیاری: یک نوبت آبیاری در مرحله شروع گلدهی، یک نوبت آبیاری در مرحله شروع غلاف دهی، دو نوبت آبیاری در مراحل شروع گلدهی و شروع غلاف دهی و بدون آبیاری و کرت فرعی ترکیبی از دو عامل فاصله ردیف کاشت (۱۷ و ۳۴ سانتی متر) و فاصله روی ردیف (۶، ۸، ۱۰ و ۱۲ سانتی­متر) بود. صفات مورد بررسی تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن صد دانه، عملکرد غلاف و تعداد شاخه فرعی بود. نتایج: نتایج تجزیه مرکب در این آزمایش نشان داد اثر سال، فاصله ردیف و روی ردیف و اثر متقابل سال و آبیاری بر تعداد غلاف در بوته معنی دار بود. تعداد دانه در غلاف به طور معنی داری تحت تاثیر فاصله روی ردیف قرار گرفت. وزن صد دانه به طور معنی داری تحت تاثیر فاصله ردیف و روی ردیف قرار گرفت. عملکرد غلاف به طور معنی داری تحت تاثیر آبیاری، فاصله ردیف و روی ردیف قرار گرفت. یک نوبت آبیاری در مرحله شروع غلاف دهی و یا دو نوبت آبیاری (مرحله شروع گلدهی + شروع غلاف دهی) موجب افزایش عملکرد غلاف نخود سبز در حدود ۱۸۰۰ کیلوگرم در هکتارگردید. افزایش فاصله ردیف کاشت از ۱۷ به ۳۴ سانتی متر موجب افزایش تعداد غلاف در بوته و عملکرد غلاف گردید. حداکثر عملکرد غلاف (۱۶۳۴۹ کیلوگرم در هکتار) در فاصله روی ردیف ۱۰ سانتی­متر حاصل شد. کاهش بیشتر فاصله ردیف نتوانست کاهش تعداد غلاف در بوته را جبران کند. نتیجه گیری کلی: با توجه به نتایج می­توان فاصله ردیف ۳۴ سانتی­متر و روی ردیف ۱۰ سانتی­متر و یک نوبت آبیاری در مرحله شروع غلاف دهی را برای نخود سبز در منطقه گنبد توصیه نمود.

Keywords:

Irrigation , Planting arrangement , Row spacing , Pod per plant , Pod formation , آبیاری , آرایش کاشت , فاصله ردیف , غلاف در بوته , غلاف دهی