خواص ضد سرطانی گیاه دارویی Equisetum arvense L

گیاه دم اسب hoarse tail با نام علمی Equisetum arvense L از تیره Equisetaceae می باشد. نام این گیاه در طب سنتی ذنب الخیل و ذنب الفرس است. این گیاه از شاخه های سبز تازه یا خشک شده گیاه Equisetum arvense، که یک علف هرز سرخس مانند و غیر گلدار است و در مناطق تالاب کم ارتفاع در آمریکای شمالی، اروپا، خاورمیانه و آسیا یافت می شود، بهدست می آید. عصاره های این گیاه حاوی فلاونوئیدهای متعدد، فلاون گلیکوزیدها، استر اسیدکافئیک، اسیدسیلیسیک وآلکالوئیدهای پیریدین هستند. مطالعات متعدد وجود اسید های چرب، سالیسیلیک اسید، اسید لینولئیک، اکیستونین و اسید اکیستیک را در گیاه دم اسب تایید نموده اند. در ساختار این گیاه مقدار کمی اسید اگزالیک، اسید مالیک، و همچنین نوعیساپونین نیز گزارش شده است. در این گیاه مقدار زیادی ترکیبات حاوی سیلیس یافت میشود. از این رو اثرات و خواصفارماکولوژیکی متعددی را ارایه می دهد. در مطالعات برون تنی و بر روی حیوانات، فعالیت های ادرارآور و ضد اسپاسم نشان داده وبرای قرنها در طب سنتی برای ادم، مثانه و بیماریهای کلیوی و بهبود زخمها و سوختگی ها استفاده گردیده است. اثرات مفید این گیاه بر روی آرتریت، پوکی استخوان، آسم، خستگی مزمن، سوء هاضمه، یبوست، پیری، تندرستی و بیماری های پوستی مختلف گزارش شده است. مطالعات آزمایشگاهی نشان می دهد که اجزای دم اسب دارای خواص آنتی اکسیدانی، ضد التهابی و محافظتیبرای کبد هستند. اثرات ضد التهابی ، آنتی اکسیدانی و مهاری بخش های بالایی این گیاه در مطالعات مختلف مورد بررسی قرارگرفته است. فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی (سوپراکسید دیسموتاز، کاتالاز، گوایاکول پراکسیداز و گلوتاتیون پراکسیداز)، مقادیر گلوتاتیون احیا شده، مالونیل آلدئید، سوپراکسید و رادیکال های هیدروکسیل و فلاونوئید، پروتئین محلول، کلروفیل b,a محتوای کاروتنوئید همگی نشان دهنده ی اثرات ضد التهابی عصاره ی گیاه هستند. بیماری سرطان Cancer، رشد بی رویه و خارج از نظم سلول های بدن است که به صورت توده یا تومور درقسمتی از بافت های بدن بروز می یابد. امروزه سرطان یکی از عللاصلی مرگ و میر در سطح جهان است که به چالش بزرگی برای سلامت جامعه در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه تبدیلشده است و بار زیادی را از نظر بهداشتی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در جامعه اعمال مینماید.. از مکانیسم های مهم ایجاداین بیماری فرایند استرس اکسیداتیو و رادیکال های آزاد هستند. رادیکالهای آزاد، که عموما بصورت گونه های فعال اکسیژن ROS و گونه های فعال نیتروژن RNS می باشند، دارای نقش دوگانه هستند. گونه های فعال اکسیژن درون سلولی به عنوان پیام رسان های ثانویه در آبشارهای پیام دهی درون سلولی عمل می نمایند، که از یک سو قادر است فنوتیپ انکوژنی سلول هایسرطانی را القا و حفظ نماید (کارسینوژن و سرطان زا) و از سوی دیگر می تواند باعث پیری سلولی و آپوپتوزیس شود و به عنوانعامل ضد سرطان زایی (آنتی کارسینوژن) عمل نماید. تولید تجمعی گونه های فعال اکسیژن و نیتروژن از طریق مکانیسم هایاندوژن (درونزا) و اگزوژن ( برون زا)، استرس اکسیداتیو نامیده می شود و در بسیاری از انواع سلول های سرطانی با تنظیم تغییر یافته مسیرهای پیام دهی سلولی مرتبط است. استرس اکسیداتیو باعث ایجاد عدم تعادل ردوکس سلولی در سلول های سرطانی می شود و ممکن است به تحریک انکوژنی مرتبط باشد. جهش DNA یک مرحله حیاتی در سرطان زایی است و سطوح بالایی از جهش های DNA در تومورهای مختلف مشاهده شده است که در ایجاد سرطان در بافت های مختلف بدن دخیل هستند. توجه به منابع ایجاد رادیکال های آزاد ، نحوه ی عملکرد استرس اکسیداتیو در ایجاد سرطان و توسعه راهکارهای درمانی مناسب بیماریسرطان، امروزه یکی از مهمترین چالش های علم پزشکی است. در حال حاضر، مهمترین پروسیجرهای درمانی سرطان شاملجراحی، شیمی درمانی، پرتو درمانی به صورت تنهایی یا ترکیبی از این روش هاست. اما متاسفانه این روش ها اغلب با عوارضجانبی تهدید کننده حیات بیمار همراه است. طب سنتی و گیاه درمانی بعنوان یکی از راهکارهای درمانی انواع بیماریها مطرح است.

Keywords:

طب سنتی , گیاه دم اسبی آنتی اکسیدان , سرطان , درمان