نگاهی به ابنیه تاریخی محدوده خیابان سی تیر

احیا و توجه به بافت قدیمی و باارزش شهر ها و مداخله در آن به یکی از موضوعات اساسی و محوری دوران حاضر بدل شده است . با تغییر روند گسترش و توسعه شهر، بافت قدیم مورد بی توجهی قرار گرفته و با خطر فرسودگی ، تخریب و انهدام کامل روبه رو است . این روند به رها شدن خانه های قدیمی در بخش درونی شهر یا جایگزینی ساکنان اصلی آن با طبقات پایین تر درآمدی و اجتماعی منجر شده است که روند تخریب را سرعت می بخشد. خیابان سی تیر یا خیابان قوام السلطنه سابق خیابانی است درمنطقه ۱۲ شهر تهران، این خیابان از سمت جنوب از خیابان امام خمینی شروع و در شمال در تقاطع خیابان جمهوری و خیابان میرزاکوچک خان به پایان می رسد. خیابان سی تیرکه از خیابان های قدیمی تهران محسوب می شود به دلیل قرارداشتن کلیسای انجیلی یا پطرس مقدس، کنیسه حییم و آتشکده زرتشتی فیروزبهرام در کنار مسجد حضرت ابراهیم به خیابان ادیان معروف است و نامش برگرفته از قیام ۳۰ تیرسال ۱۳۳۱ است . سی تیر محله معروف به ادیان، قدمتی بیشتر از سابقه مشروطه در ایران دارد که با گسترش شهر در کنار عناصر مهم شهر مثل میدان توپخانه و مریضخانه و سفارت خانه ها و بانک ملی قرار گرفت . این خیابان نقطه ی آغاز دموکراسی در شهر تهران است . نام قدیمی این خیابان به این دلیل است که در دوره قاجار دفتر کار و خانه ی قوام السلطنه در این خیابان قرار داشت . در سال ۱۲۷۰ آمریکایی ها یک کلیسای بزرگی به نام پطرس مقدس در این محله بنا کردند و در سال ۱۲۹۲ نیز، کلیمی ها خانه ای اشرافی را برای ایجاد کنیسه حییم خریداری کردند که تا به امروز یکی از اصلی ترین کنیسه های یهودیان در دنیا به شمار می رود. در شمال این خیابان (ابتدای خیابان میرزاکوچک خان فعلی ) نیز زرتشتیان آتشکده بزرگ آدریان و دبیرستان فیروز بهرام را بنا کردند. اولین اقلیت نمایندگان اقلیت های مذهبی از همین محله مرفه نشین وارد مجلس مشروطه شدند و به تدریج ارزش مستغلات محدوده بیشتر شد و باغات میوه تبدیل به خانه ها ی مسکونی چند طبقه شد. معابر عمود بر هم و مستقیم کل بافت را پوشاند و کاربری های مهمی مثل ادارات دولتی و مریض خانه مصدق و بانک ملی و مدرسه دور تا دور محدوده را فرا گرفتند. خیابان سی تیر نهایتا یک کالبد ویژه از تاریخ سیاسی ، دینی ، هویتی و گردشگری محسوب می گردد. خیابان سی تیر در گذر زمان به اندازه خیابان هایی چون لاله زار، فردوسی ، و ولی عصر (عج ) ارج و قرب نداشته ، در نتیجه در طرح های توسعه و خدمات شهری هم اغلب در درجه دوم اهمیت قرار گرفته است . همچنین مغازه های موجود در جداره خیابان در گذر زمان بر خلاف خیابان های مجاور تغییر کاربری مشهودی نداشته و به بورس فروش لوازم خاص یا حرفه ای مشخص تبدیل نشده اند و مغازه ها (جز اندک) همچنان با همان کاربری های سابق خود، به صورت خردهفروشی هایی که مایحتاج یک محله را تامین می کنند، باقی ماندهاند. شاید یکی از دلایل آن این بوده که این خیابان توسط باغی بزرگ (باغ سفارت روسیه ) مسدود بوده و نمی توانسته مانند خیابان های لاله زار، فردوسی و حافظ به عنوان یک شریان اصلی شهری عمل کند. دلیل دیگر وجود درشت دانه هایی مثل میدان مشق ، قزاقخانه ، بیمارستان سینا و اراضی کلیسای انجیلی در ابتدای خیابان است .با توجه به بافت تاریخی که خیابان سی تیر دارا است، بناهای تاریخی در این خیابان وجود دارد که با گذشت زمان، این بناها چهاز نظر فیزیکی و چه از نظر معنوی دچار فرسودگی شده و بعضا از یاد رفته است که در این مقاله به بررسی آن ها پرداخته شدهاست و سعی در یادآوری آنچه که به تاریخ پیوسته شده دارد .