صنعت التفات در متون منثور قرن پنجم

قرن پنجم هجری در میان ادوار ادبی زبان فارسی دری از پرثمرترین دوره هایی است که بهترین کتاب های منثور زبان فارسی دری در آن زمان نوشته شده اند. در روش پژوهش که مرور آثار است، با در نظر داشت زیادی منابع کتابی هایی برگزیده شده که نماینده یک اندیشه و مفکوره خاصی بوده اند تا بتوانند به درستی ویژ گی های کاربرد التفات را در برگیرند. هدف از این تحقیق این است تا مشخص شود که، التفات بعلاوه از آنکه یک ویژ گی نحوی است، یکی از صناعات بلاغی نیز محسوب می شود و برخلاف تعاریف گذشتگان تنها به انتفال ضمیر از غایب به متکلم و برخلاف آن محدود نمی شود؛ بلکه هرگونه تغییر خلاف عادت را که بر محوریت عمودی بچرخد، را دربر می گیرد و بعلاوه از نظم در نثر هم کاربرد تمام عیار دارد. یافته های ما نشان می دهند که از میان آثار منثور قرن پنجم کتاب سمک عیار بیشترین کاربرد این صنعت داشته و کتاب کلیله و دمنه در پله دومی قرار دارد. نتیجه این پژوهش بر آن است که با در نظر داشت توسعه معنایی التفات، تنها وابسته به شعر نبوده، بلکه در نثر هم کاربرد داشته و به آن شکل ادبی و زیبایی شناختی بخشیده و از حالت یکسانی و یکنواختی به سوی تاز گی و خلاف آنچه شنوده، شنوده رهنمون می گردد.

Keywords:

متون منثور , قرن پنجم , صنعت التفات , آشنایی زدایی , بلاغت