آینده پژوهی تنش و بحران آب در ایران

زمینه و هدف: آب به عنوان یکی از مولفه های موثر بر بحران های سیاسی و امنیتی داخل کشورها، روابط بین دولت ها و یکی از چالش های مهم قرن حاضر به شمار می رود. بحران کمبود آب در سطح جهانی و منطقه ای، تمایلات سیاسی و اقتصادی خاصی را در مناسبات بین المللی شکل داده است. این موضوع و پیامدهای آن، در مناسبات بین المللی ایران با کشورهای همسایه تاثیر به سزایی خواهد داشت و به نقش مدیریت منابع آب اهمیت ویژه ای می بخشد؛ از این رو، مدیریت منابع آب نقش مهمی را در کاهش تنش آب و شکل گیری امنیت پایدار در مناطق مختلف جغرافیایی ایران ایفا خواهدکرد.روش: پژوهش حاضر با رویکرد آینده پژوهی و به روش توصیفی به دنبال تحلیل شاخص های بحران آب (بارش، آب زیرزمینی و سطحی) بااستفاده از داده های ماهانه بارش، پیزومتری و هیدرومتری در محدوده فلات مرکزی ایران است. نقشه پهنه بندی سطوح بحران براساس داده های فضایی ایستگاه ها، در نرم افزار جی. آی. اس تهیه و پس از آن، نقشه وضعیت تنش و ناآرامی در سطح مناطق مختلف حوضه فلات مرکزی برای ده سال آینده ایران تهیه شد.یافته­ ها: شاخص­های تحلیل آب در حوضه آبریز فلات مرکزی پایین­تر از حد معمول و در سطوح بحرانی، دسته بندی می شوند. نشانه های بحران با تنش و ناآرامی های چند سال اخیر در استان­های یزد و اصفهان آغاز شده و پیش بینی روند بلندمدت ده سال آینده در نرم افزار درینک نشان دهنده کاهش مساحت تنش سطح ۲ از ۵۵ درصد به ۴۶ درصد در۱۰ سال آینده و افزایش مساحت تنش سطح ۳ از ۱۲ درصد به ۲۰ درصد در ده سال آینده است و دامنه ناآرامی و تنش از استان های اصفهان و یزد به استان­های تهران و البرز کشیده خواهد شد.نتایج: تنش منابع آب در سناریوی ده سال آینده حوضه آبریز فلات مرکزی نشان از گسترش مساحت مناطق با سطوح تنش شدید و خیلی شدید دارد و این یعنی در۱۰ سال آینده بر پایه سناریو شبیه سازی تغییر اقلیم، وضعیت مدیریت منابع آب بحرانی تر خواهد بود و گسترش تنش از سطوح با تنش پایین تر به سمت سطوح با تنش شدید پیش خواهدرفت و این مناطق (استان های تهران و البرز) به لحاظ شرب، کشاورزی و صنعت دچار تنش آبی می شوند.

آینده پژوهی تنش و بحران آب در ایران Keywords:

واژگان کلیدی: بحران آب , آینده پژوهی , تنش و ناآرامی , حوضه آبریز فلات مرکزی , تغییر اقلیم