واکاوی نقش استعاره‎ در تفهیم مفاهیم غیرعینی (مورد مطالعه: هدیه‎های آسمانی دوم و سوم دبستان)

استعاره ابزاری موثر در تفهیم مفاهیم انتزاعی است. پژوهش حاضر میزان بهره‎مندی کتاب هدیه‎های آسمانی دوم و سوم دبستان از استعاره‎ و نقش آن در تفهیم مفاهیم ناملموس را بررسی می‎کند. در همین راستا اطلاعات مربوط به «قلمروهای مبدا و مقصد»، «تعمیم چند معنا» و «نگاشت جزئی» به تفکیک درس‎های هر دو پایه، در دو جدول مجزا جمع‎آوری شده و مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت. طبق یافته‎های پژوهش، مولفان در پایه دوم از ۳۸ استعاره برای تفهیم مفاهیم انتزاعی ۱۶ درس و در پایه سوم از ۴۶ استعاره برای تفهیم مفاهیم ۱۶ درس بهره برده‎اند. بنابراین در هریک از پایه‎ها، ۴ درس از ۲۰ درس به کلی از عنصر استعاره بی‎بهره بوده‎اند. این امر درکنار درس‎هایی که در آن از استعاره استفاده نشده است، نشان می‎دهد که پراکندگی استعاره‎ها از جهت به کارگیری در همه درس‎ها از نمودار منظمی پیروی نمی‎کند؛ لذا در تعداد قابل توجهی از درس‎ها این ابزار به نحو شایسته‎ای به‎کار نرفته است. توجه به تنوع قلمروهای مبدا استفاده شده، نشان می‎دهد که مولفان از۲۴ نوع حوزه مبدا برای تفهیم۲۳ گونه حوزه مقصد درپایه دوم دبستان و از ۳۶ نوع حوزه مبدا برای عینی کردن ۳۵ گونه حوزه مقصد در پایه سوم دبستان استفاده کرده‎اند. در نتیجه، با ارتقاء دانش‎آموزان به پایه بالاتر افزایش و رشد شناختی آنها، بسامد و تنوع کاربرد استعاره در کتاب هدیه آسمانی بیشتر شده است. بهتر است نگاه متوازن به فراوانی و تنوع کاربرد استعاره در کلیه دروس از سوی مولفان مورد توجه قرارگیرد تا به تسهیل یادگیری مفاهیم ناملموس کمک شایانی کند.

Keywords:

استعارهشناختی , مفاهیم انتزاعی , رشدشناختی , هدیه‎های آسمانی , دانش‎آموز