بررسی تاثیر هوازدگی بر دوام داری و زوال پذیری آثار تاریخی سنگی جنوب استان زنجان

در این پژوهش، دوام­داری و زوال ­پذیری سنگ های دو اثر تاریخی سنگی شامل معبد صخره­ای داش کسن و سنگ نوشته های تاریخی قبرستان سجاس در جنوب استان زنجان مورد بررسی قرار گرفته است. برای این منظور از هر اثر تاریخی دو نمونه بلوکی سنگ برای انجام مطالعات آزمایشگاهی انتخاب گردید. بر اساس بررسی ­های زمین ­شناسی، آثار تاریخی معبد صخره­ای داش کسن بر روی توف ­های سازند کرج حجاری شده­ است. با مطالعه مقاطع نازک، نمونه های معبد داش کسن کریستال ویتریک توف و لیتیک ویتریک توف و نمونه ­های سنگ نوشته ­های تاریخی قبرستان سجاس، ماسه سنگ آهکی و ماسه سنگ بسیار دانه­ ریز تشخیص داده شدند که کوارتز کانی غالب تشکیل دهنده­ ی این سنگ­ ها می ­باشد. بر مبنای ویژگی های فیزیکی، نمونه ­های مورد مطالعه شده دارای چگالی و تخلخل متوسط می­ باشند. از نظر دوام­داری و زوال پذیری هر چهار نمونه تحت ۱۵ چرخه آزمایش دوام-وارفتگی در آب معمولی و محلول سولفات سدیم قرار گرفتند. مدل تابع تخریب و نیمه عمر هر چهار نمونه تعیین و مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان می­ دهند که هر چهار نمونه دارای شاخص دوام-وارفتگی پایین ­تری در محلول سولفات سدیم نسبت به آب معمولی می ­باشند. نمونه ­های سنگ نوشته ­های تاریخی قبرستان سجاس به دلیل وجود کوارتز در زمینه آهکی یا رسی، دارای جذب آب و تخلخل بیشتر و بی دوام­تر و نیمه عمر آن ها پایین تر از نمونه ­های معبد صخره­ای داش کسن می باشند.

Keywords:

Dashkasan rock temple , Sojas historical cemetery , Stone monuments , Slake-durability , weathering. , معبد داش کسن , قبرستان تاریخی سجاس , آثار سنگی , دوام -وارفتگی , هوازدگی.