چیستی اعتباریات اجتماعی از دیدگاه علامه طباطبایی و لوازم روش شناختی آن در حوزه علوم اجتماعی

نظریه اعتباریات علامه طباطبایی، مفاهیم اجتماعی را اعتباریاتی اجتماعی معرفی می کند که پس از تشکیل اجتماع، «به وجود می آیند، با اجتماع معنا می یابند، کنش اجتماعی را ممکن می سازند، عمدتا متغیر و در اندک مواردی ثابت بوده و همچنین ابزارهایی برای رفع نیازها و نیل به کمالات اجتماعی» هستند. این اعتباریات، اگرچه می توانند متاثر از واقعیات خارجی باشند، لکن بدون تطابقات عقلا و توافقات اجتماعی آنها تحقق نمی یابند. ازاین رو فاقد هستی در جهان خارج بوده و صرفا از هستی ای بین الاذهانی بهره مند می باشند. اتکاء اعتباریات اجتماعی به توافقات اجتماعی و انحصار هستی آنها در بین الاذهانیت، گزاره های علوم اجتماعی را از گزاره های یقینی به گزاره های مشهوره، مسلمه و مقبوله تنزل می دهد. از آن پس علوم اجتماعی و به طورکلی حکمت عملی با چرخشی روش شناختی مواجه ساخته و این حکمت را از حکمتی برهانی محروم می سازد و آن را به سوی حکمت جدلی سوق می دهد. درحالی که در سنت فیلسوفان مسلمان حکمت عملی و علوم اجتماعی شکل گرفته ذیل آن، همواره متکی به روش های برهانی بوده است. در نتیجه تاثیر نظریه اعتباریات علامه طباطبایی بر تنزل روش شناختی حکمت عملی و علوم اجتماعی شکل گرفته ذیل آن، مقتضی بازنگری و یا دست کم بازسازی نظریه اعتباریات در حوزه اعتباریات اجتماعی و بازگشت به سنت فلیسوفان مسلمان در این حوزه است.

Keywords:

اعتباریات اجتماعی , برهان , جدل , تنزل