بررسی ساختار موسیقایی و هارمونی معنا و مبنا در سرودههای زهدآمیز ابن معتز

نظام موسیقایی زبان از هماهنگی واژگان وهارمونی آوایی و فنوتیکی ساختار زبانی، انسجام و توالی صامت ها ومصوت ها برخاسته و سخن معمولی را به بیانی هنری تبدیل می کند و هر اندازه یک اثر ادبی بتواند ابعاد بیش تری از موسیقی رابه کار گیرد زیباتر، اثرگزارتر خواهد بود. نغمآهنگ شعر شامل موسیقی بیرونی، کناری، درونی و معنوی است که در پژوهش حاضر دو بعد اخیر در سرودههای ابن معتز از شعرای برجسته عصر عباسی واکاوی میشود. ابن معتز زاده عصری است که درآن کاربست بدیع درمیان شاعران و نویسندگان رواج داشته وسرودههای او نیز همنوا باجریان حاکم بر ادبیات زمانه خود، مملو از آرایهپردازیها وکاربست صنایع ادبی بوده ودر همین حال روان وبه دور از تکلف است. هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی ساختار موسیقایی اشعار ابن معتز در مجال زهد در راستای سنجش هماهنگی آوایی وفنوتیکی معنا ومبنا در سرودههای اوست ودر نهایت به این نتیجه میرسد که: گزینش الفاظ در خدمت معانی مورد نظر شاعر بوده و صرفا در راستای خلق قالب زیبا و نواخت ریتمیک شعر کاربست نشده است و این یکی از نقاط قوت سروده های او در انتقال معانی زهدآمیز و اثرگزاری برمخاطب است. در زمینه موسیقی معنوی توجه شاعر معطوف به کاربست آرایه هایی چون طباق، مقابله وتنسیق الصفات است که علاوه ب توازن ابیات و آفرینش ریتمی موزون، بار معنایی سخن را به دوش می کشد. برجسته ترین نقش موسیقایی را در زهدنامه های ابن معتز موسیقی درونی ایفا می کند که درآن بیش ترین بار نواخت کلام بر عهده آرایه هایی هم چون واژه آرایی، تکرار حروف، تکرار واژگان در آغاز ابیات، تصدیر وتکریر است.

Keywords:

علم بدیع , موسیقی معنوی , موسیقی درونی , زهد , ابن معتز