ارزیابی عملکرد دانه و شاخص های کارایی مصرف نیتروژن ژنوتیپ های جو (.Hordeum vulgare L) در شرایط کم نهاده

نیتروژن یکی از عناصر غذایی مهم لازم برای تولید محصولات کشاورزی است، اما مصرف بیش از حد کودهای شیمیایی نیتروژن دار و آبشویی آن باعث آلودگی محیط می شود. استفاده از ارقام با کارایی بالا در جذب و مصرف نیتروژن، یکی از روش های ممکن برای حل این مسئله است. به منظور ارزیابی عملکرد دانه و شاخص های کارایی مصرف نیتروژن در ژنوتیپ های جو در شرایط کم نهاده (بدون مصرف کود)، آزمایشی با استفاده از ۳۶ ژنوتیپ جو خالص سازی شده در سال زراعی ۹۶ –۱۳۹۵ در قالب طرح آلفا لاتیس ساده با دو تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد- تهران انجام شد. نتایج نشان داد که ژنوتیپ های ۱۰۶، ۱۰۷ و ۶۸ دارای بیشترین عملکرد دانه (به ترتیب ۷۹۶۳، ۷۹۲۰ و ۷۹۰۰ کیلوگرم در هکتار)، بالاترین کارایی مصرف نیتروژن (به ترتیب ۵۸/۶، ۵۸/۵و ۵۶/۹ کیلوگرم بر کیلوگرم) و بالاترین کارایی جذب نیتروژن (به ترتیب ۲، ۲ و ۲/۲۵کیلوگرم بر کیلوگرم) بودند. نتایج تجزیه رگرسیون چندگانه نشان داد که سه متغیر کارایی مصرف نیتروژن، کارایی جذب نیتروژن و عملکر د زیست توده در مجموع ۲/۹۸ درصد از تغییرات عملکرد دانه را توجیه کردند. براساس نتایج تجزیه به مولفه های اصلی ژنوتیپ های جو مورد بررسی به چهار گروه تقسیم شدند. گروه اول شامل ژنوتیپ های ۸۸، ۱۱۹، ۵۴، ۱۰۷و ۶۸ از لحاظ شاخص های کارایی جذب و مصرف نیتروژن، عملکرد و کیفیت دانه برتر از سایر ژنوتیپ ها بودند. نتایج این آزمایش نشان داد که در شرایط کم نهاده می توان از ژنوتیپ های برتر منتخب جهت افزایش کارایی مصرف نیتروژن استفاده کرد.

Keywords:

Barley , Biomass yield , Multiple regression analysis , Nitrogen deficiency and Nitrogen uptake efficiency , جو , کارایی جذب نیتروژن , کمبود نیتروژن , تجزیه رگرسیون چندگانه و عملکرد زیست توده