واکاوی برهان صدیقین آقاعلی حکیم و تحقیق و بررسی آن

آقاعلی حکیم در رساله­ای که ضمن حاشیه بر اسفار باعنوان رساله فی طریق الصدیقین نگاشت به تبیین نظر خویش درباره برهان صدیقین پرداخت. وی دو تقریر از برهان صدیقین ارائه کرد که تقریر نخست وی با اعتبار چهارگانه از حقیقت وجود، یعنی حقیقت وجود من حیث هی هی یا بشرط اطلاق یا بشرط تجرد و در نهایت بشرط صرافت، برهان صدیقین را تقریر نمود. این تقریر منحصربه فرد بوده، باید از نوآوری های وی به شمار­آورد. در این تقریر از راه مبدء نداشتن برای حقیقت وجود با چنین اعتبارات چهارگانه­ای استدلال کرد. در این مقاله برهان وی از چهار جهت مقدمات برهان، تقریر برهان، صدیقین بودن برهان و محذور در برهان صدیقین واکاوی شده است. لیکن تقریر دوم برهان وی نظیر برهان ملاصدراست. برهان وی با ملاصدرا و حکیم سبزواری نقاط مشترک و اختلافی دارد که به آنها اشاره شده است. تقریر اول برهان وی هر چند از جهاتی قابل مناقشه است، می­توان به­گونه­ای آن را تقریر کرد که منتج باشد

Keywords:

حقیقت وجود لابشرط مقسمی , جعل و علیت , مبدء نداشتن وجود , صدیقین بودن برهان