برهان پذیری جمله های اخلاقی در دیدگاه شهید مطهری

فرااخلاق به مبادی تصوری و تصدیقی علم اخلاق می پردازد. یکی از بخش های فرااخلاق، مباحث منطقی است که عبارتند از مباحثی که به استنباط و استنتاج مفاهیم و گزاره های اخلاقی مربوط می شود؛ مانند بررسی نحوه ارتباط جمله های اخلاقی با یکدیگر و با جمله های غیراخلاقی. بنابراین، برهان پذیری جمله های اخلاقی از منظر شهید مطهری در شمار مباحث منطقی فرااخلاق است و کمتر نوشته ای بدان پرداخته است. نویسنده در این مقاله برآن است تا برهان پذیری در جمله های اخلاقی را در دیدگاه شهید مطهری تبیین کند و بیان نماید که شهید مطهری به دنبال اثبات یقینی بودن جمله های اخلاقی بوده است. شهید مطهری برخلاف آنچه از تحلیل نظریه ایشان بیان می شود، دغدغه عقلی دانستن جمله های اخلاقی را داشته است و جمله های اخلاقی را بر جمله های نظری استوار می داند. ایشان در شرح اصول فلسفه و روش رئالیسم در شرح کلام علامه طباطبایی برای برهان ناپذیری جمله های اخلاقی دست کم پنج تبیین می آورد، ولی در تبیین نظریه خود در جاودانگی اصول اخلاقی و برخی کتب دیگر، آن پنج بیان را رد می کند و برخی جمله های اصلی اخلاقی را بدیهی عقل عملی و برهان پذیر می داند. ایشان افزون بر یقینی دانستن جمله های اخلاق از طریق عقل عملی، آنها را موید به عقل نظری می داند.

Keywords:

برهان پذیری , جمله اخلاقی , عقل عملی , عقل نظری , شهید مطهری