بازشناخت سیره‎نگاران شیعی و بررسی عوامل رشد نگارش سیره نبویﷺ در بین شیعیان در قرن سوم و چهارم هجری

چکیده نگارش سیره نبوی، از جمله علایق نگارشی مسلمانان در قرون نخستین اسلام به شمار می رود که همواره تحت تاثیر عوامل و زمینه­های تاریخی گوناگون بوده است. مسئله مورد توجه در تحقیق حاضر، بررسی کتب سیره نبوی و شخصیت شیعیان سیره نگار در قرون سوم و چهارم و میزان تاثیرپذیری از دستگاه عباسیان در زمینه های اجتماعی و فرهنگی است. انتخاب این بازه­ زمانی، به دلیل اهمیت تعدد سیره نویسی نبوی در این دوره است که بعدها منبعی برای ارجاعات نویسندگان پسین گردید. مقاله حاضر درصدد پاسخ به این پرسش است که چه عواملی در قرن سوم و چهارم، در رشد سیره­نگاری نبوی در بین شیعیان تاثیرگذار بوده است. یافته­های پژوهش نشان می­دهد اقدامات و نگرش‎های برخی خلفای عباسی  از جمله مامون، معتصم و واثق  در سال های ۱۹۸ تا۲۳۲ق، که در عصر اقتدار و اوج قدرتمندی بودند، توانست فضای مناسبی برای نویسندگان سیره فراهم سازد و این حاکی از رشد فرهنگ و تمدن در این دوران است. از سویی دیگر، دوران حکومت آل بویه، نقش بسزایی در رونق و جذب عالمان و نویسندگان داشته و حمایت آنان، باعث نشر بیشتر کتب و ترویج فرهنگی در قالب مذهبی است. در این میان شورش­ ها و جدال های سیاسی و نیز نفوذ ترکان در قلمرو خلافت عباسی، تاثیر مهمی در ضعف و افول تمدن و فرهنگ اسلامی نهاد و پایه­های حکومت را سست کرد و سرانجام، سرنگونی آن را سرعت بخشید.

بازشناخت سیره‎نگاران شیعی و بررسی عوامل رشد نگارش سیره نبویﷺ در بین شیعیان در قرن سوم و چهارم هجری Keywords:

واژگان کلیدی: سیره , سیره نگاری , سیره نبوی , شیعیان سیره نگار , قرن سوم , قرن چهارم