کثرت گرایی نجات و مشکل حدیث فرقه ناجیه

کثرت ادیان و تعدد فهم­های دینی، امری مسلم و انکارناپذیر است. به این امر بایستی کثرت فرق و گرایش­های درون یک سنت دینی را هم افزود. این واقعیت ما را با این پرسش مواجه می­سازد که حقیقت و رستگاری در کدام یک از آنها است؟ حدیث فرقه ناجیه، پاسخی روایی از منظر خاص آن است که مطابق آن از میان همه فرق مختلف امت موسی، عیسی و پیامبر اسلام (ص)، تنها یک فرقه، نجات یافته و بقیه اهل هلاکت هستند. در این تحقیق نشان داده می­شود که محتوای این حدیث منقول با مفاد آیات قرآن، سنت و منطق عقل بشری سازگار نیست. آیات قرآنی دال بر نجات مومنان براساس ایمان و عمل صالح، و دلایل عقلانی چون رابطه تشکیکی نظام باورهای دینی، تفاوت دینداری تحقیقی و تقلیدی، تفاوت­های قابلیت­های فطری و اکتسابی و اهمیت اصول اخلاقی، در مجموع بیانگر بطلان مدعای حدیث فرقه ناجیه است. درواقع، منطق عقلانیت نوین دینی، تشکیکی بودن حقانیت و نجات را مورد تاکید قرار می­دهد. نتیجه آنکه ضرورت عقلانیت نوین دینی بازاندیشی عقلانی انبوه روایات مختلف درباب موضوعات گوناگون دینی است تا از هرگونه نگرش تقلیدی انحصاری و افراطی، که منشا خشونت­های مذهبی و تندروی دینی است، خودداری گردد.

Keywords:

حدیث فرقه ناجیه , عقل , قرآن , شیعه , اهل سنت