«بیت الاحزان» یا «مسجد فاطمه» و واکاوی ماهیت تاریخی آن

در منابع مرتبط با بقیع تا قرن پنجم، از جایی به نام «مسجد فاطمه» سخن به میان آمده و برای آن کارکردهای مختلفی ذکر شده است. از اواخر قرن ششم به بعد نیز نام «بیت الحزن» در منابع نمایان شده و بارها پیرامون آن سخن گفته شده است. از سوی دیگر برخی با استناد به گزاره های تاریخی معتقدند «مسجد فاطمه» در واقع قبر فاطمه(س) بوده است. تعدادی از فقهای فریقین نیز به استحباب اقامه نماز در «بیت الحزن» فتوا داده اند. با این وجود ابهامات فراوانی درباره این دو مکان وجود دارد؛ مانند اینکه آیا دو مکان، دو جای مستقل هستند یا دو نام برای یک مکان؟ اگر دو مکان هستند، چه نسبتی با هم دارند؟ ماهیت تاریخی آنها چیست؟ «مسجد» مقدم بوده است یا «بیت الحزن»؟ کدام فاطمه در این مکان مدفون است؟ و... .این مقاله به روش تاریخی روایی اثبات خواهد کرد که این دو تعبیر به مکانی واحد در «دار علی(ع)» در بقیع اشاره دارد و آن قبر نیز برای فاطمه بنت اسد است.

Keywords:

Bayt al-Aḥzān , Fāṭima Mosque , Dar ʿAlī , al-Baqīʿ , tombs of Ahl al-Bayt , Fāṭima Zahra , Fāṭima bint ʾAsad