حفاظت و مرمت یک نمونه از اسکلت های انسانی متعلق به سایت موزه عصر آهن تبریز

استخوان ها و بقایای اسکلت انسانی از مهم ترین موادی است که در اغلب کاوش­های باستان­شناسی به دست می­آیند. استخوان ماده­ای ترکیبی است که از بخش­های آلی و معدنی تشکیل شده است و از لحاظ وزن خشک تقریبا ۷۰% ماده معدنی و ۳۰% ماده آلی است. این ماده ارزشمند، در برابر عوامل محیطی و میکروارگانیسم­ها تخریب می­شود و ویژگی­های فیزیکی و مکانیکی خود را از دست می­دهد. ازاین رو حفاظت از این مواد امری ضروری است. گورستان عصر آهن تبریز، گورستانی است که در فضای طبیعی خود همراه با تدفین­های انسانی و آثار درون آن ها تبدیل به سایت موزه شده است. هدف این مقاله حفاظت و مرمت یک نمونه از اسکلت­های انسانی متعلق به این سایت موزه با رویکرد چیدمان مجدد اسکلت در محل گور خود با توجه به تصاویر موجود در زمان کاوش و حذف عوامل آسیب­رسان است. آزمایش­های Ec خاک، نوع دانه بندی خاک، میزان pH خاک، شناسایی کیفی نمک­های محلول (آنیون­ها) و سنجش رطوبت محیط دفن نشان از داشتن نمک شور قوی در خاک و درصد بالای رطوبت این سایت موزه را دارد. همچنین نوع خاک، لوم رسی و pH خاک و استخوان خنثی و قلیایی ضعیف شناسایی شد. پس از مطالعه و بررسی­های لازم، اسکلت به منظور حفاظت و مرمت از گور برداشته و به کارگاه مرمت انتقال داده شد. خاک گور نیز به منظور نمک­زدایی برداشته و با آب مقطر نمک­زدایی شد. استحکام بخشی استخوان­ها با نانو هیدروکسی آپاتیت انجام شد و بازسازی قسمت­های مفقودی با گچ مولدانو و چسب سیماکریل R۸۳ صورت گرفت. بازسازی بخش­های مفقود و شکسته شده بر مبنای این هدف صورت پذیرفت که اسکلت مورد مرمت باید به همان صورت اولیه در گور قرار گیرد. برای جلوگیری از رطوبت بالارونده در کف گورها جعبه­ای ساخته شده با پلکسی گلس به عنوان عایق­ رطوبتی در کف گورتعبیه شد. در نهایت پس از مرمت، اسکلت مجددا در گور خود به همان صورت اولیه در هنگام کاوش چیده شد.

Keywords:

تبریز , سایت موزه عصر آهن , حفاظت-مرمت , استخوان , اسکلت انسانی