بررسی روشهای موفق احیای قنات از طریق حفاظت فیزیکی و تغذیه مصنوعی مطالعه موردی؛ قنات خمسیان اشکذر، مزرعه نو دهشیر و دیهوک خرانق

در این مقاله به بررسی روشهای تجربی موفق حفاظت و احیای قنات با سه مثال موردی در استان یزد که هر کدام به نوبه خود در کم آب ترین مناطق این استان در محدوده های فاقد آبخوان تامین کننده آب شرب مردم روستاهای خمسیان شهرستان اشکذر، خرانق اردکان و دهشیر تفت می باشند مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا اقدام حفاظت فیزیکی و افزایش آبدهی به عنوان مهمترین روشهای حفاظت و احیای قنات معرفی شد. اقدام حفاظتی در سه بخش مقاوم سازی در مقابل عوامل بیرونی محیطی شامل مجموعه عملیات محافظت از میله چاه و کوره قنات، هسازی جهت جلوگیری از اختلال در کارکرد داخلی قنات که شامل عملیات ریزش برداری، لایروبی، شعه شکنی، دوپوشه کردن کوره قنات با کول در ناحیه ریزش کرده سقف و احداث بند انحراف سیلاب تعریف شد. برای افزایش آبدهی به روش سطحی عملیات بند خاکی تغذیه مصنوعی و برای روش زیرزمینی احداث سد زیرزمینی به عنوان روشهای کارآمد و موثر مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد با اجرای این اقدامات قنات تخریب شده خمسیان با آبدهی ۵/۰ لیتر بر ثانیه وارد مدار بهره برداری شد و ضمن محافظت از سیلاب های احتمالی آینده تضمین پایداری تامین آب شرب مردم این روستا فراهم آمد. همچنین مقدار ۵/۲ لیتر برثانیه به ظرفیت آبدهی قنات مزرعه نو دهشیر اضافه شد و قنات دیهوک خرانق ضمن حفاظت از خطر سیلاب، آبدهی پایدار آن در سال آبی کم بارش به ۵/۰ لیتر بر ثانیه افزایش یافت که انتظار میرود با وقوع بارندگی ظرفیت آبدهی این قنات تحت تاثیر بند خاکی تغذیه و سد زیرزمینی افزایش یابد.

بررسی روشهای موفق احیای قنات از طریق حفاظت فیزیکی و تغذیه مصنوعی مطالعه موردی؛ قنات خمسیان اشکذر، مزرعه نو دهشیر و دیهوک خرانق Keywords:

بهسازی داخل قنات , سد زیرزمینی , سد انحرافی , قنات کوهستانی , مقاوم سازی بیرونی قنات