بررسی فقهی سماع در مکتب عرفا و متصوفه از منظر فقهای امامیه و اسلام

هدف از این پژوهش، بررسی فقهی سماع در مکتب عرفا و متصوفه از منظر فقهای امامیه می باشد ماع یکی از آیین های تصوف که عبارت است از وجد(ذوق وشوق) حاصل از شنیدن نغمه الهی که به واسطه آن سالک به جنبش و حرکت در می آید. این آیین عموما در خانقاه برگزار می شود و اکثر صوفیان با بیان شرایطی آن را جایز و حتی برخی لازم می دانند، اما تعداد معدودی از بزرگان صوفیه نیز آن را جایز نمی شمارند. بسیاری از بزرگان صوفیه تلاش کرده اند با استناد به قرآن و روایات جایز بودن سماع را ثابت کنند اما در مقابل آن ها بیشتر فقهای شیعه و اهل سنت، سماع را در باب غناء مورد بررسی قرار داده و قائل به عدم جواز آن شده اند. نگارنده در این مقاله نتیجه گرفته که اولا سماع صوفیان از مستحسنات صوفیه بوده و به رغم مخالفانی که حتی در میان خود اهل معرفت و تصوف دارد بدعت ضلالت و مذموم به شمار نمی آید؛ ثانیا نسبت مطلق موسیقی که گاهی در مراسم سماع برخی از اقسام آن اجرا می شود و غنای محرم شرعی نسبت عموم و خصوص من وجه بوده و همه اقسام موسیقی شرعا حرام نمی باشد و موسیقی سماع نیز غنای حرام نیست؛ و ثالثا نسبت حرکات موزون و نمادین و رقصی که در شرع مقدس به عنوان لهو یا لغو حرام است. عموم و خصوص مطلق بوده و فقط بخشی از آن حرکات که موجب تنزل انسان از مقام انسانیت به حیوانیت است، مورد اشکال بوده و قطعا سماع چنین رقصی محسوب

Keywords:

فقه , سماع , مکتب عرفا , متصوفه , فقهای امامیه