تجلی روح خلوت بر خانه های برونگرای ایرانی(نمونه موردی:خانه کلبادی استان مازندران)

خلوت به عنوان یک نیاز مهم، نتیجه تنظیم تعامل بین انسان در محیط است. تاثیر پارادایم های جاری فعالیت و مسائل فرهنگی، اجتماعی و عقیدتی، خلوت مطلوب را به همراه دارد. ایجاد فضای مناسب برای خلوت در خانه های ایران، یک ویژگی بنیادین در معماری ایران است که از ابتدا تاثیر قابل توجهی در ساختار خانه ها داشته است. در این راستا این سوال پیش می آید که آیا شهرهای حاشیه دریای خزر با معماری برونگرا، تحت تاثیر الگوهای خلوت قرار می گیرند؟ بررسی راهکارهایی معمارانه برای برطرف کردن خلوت در این نوع خانه ها، به طور کافی توجه پژوهشگران را به خود جلب نکرده است. لذا با هدف شناسایی الگوهای رایج در خانه های برونگرا، این پژوهش به روش کتابخانه ای و مشاهدات میدانی به جمع آوری مطالب پرداخته است. مقاله حاضر در قالب یک پژوهش تفسیری-تاریخی تنظیم شده است که از اطلاعات جمع آوری شده به صورت توصیفی-تحلیلی برای تجزیه و تحلیل استفاده گشته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که بسیاری از خانه های برونگرا در ایران در محوطه های بزرگ ساخته شده اند و کاشت درختان در داخل حیاط به طور قابل توجهی دید به داخل فضای زندگی را محدود می کند. همین عامل نقش بسزائی در تعریف مرز و حدود ساختمان دارد. ورودی نقشی اساسی در پیوند فضای عرصه خصوصی و عمومی در تامین خلوت ایفا می کند. همچنین با ایجاد شکستگی ها و زوایا و وجود اختلاف ارتفاع و قرارگیری اتاق ها در طبقات بالای خانه، دید مستقیم محدود شده و حریم بصری و خلوت را برطرف می کند. نتایج حاصل از بررسی سازوکارهای موثر خلوت در خانه برونگرای عمارت خانه کلبادی نشان می دهد در عین وجود رابطه بین داخل و خارج بنا، نظم و سازوکارهایی برای حفظ و ایجاد حالت محرمانگی، خلوت و محدودیت اعمال می شود.

Keywords:

خلوت , خانه ایرانی , معماری ایرانی-اسلامی , برونگرایی , خانه کلبادی