بازآفرینی شهری پایدار بافت های ناکارآمد شهری و تاثیر آن در هدایت روند رشد شهرها (مطالعه موردی ایران)

پاسخگویی به مسائل و چالش های زندگی در شهرها قدمتی دیرینه دارد، اما شکل مدرن مواجهه دولت ها با ناکارآمدی در شهرها و مسائل و چالش های موجود، به دوران پس از جنگ های جهانی اول و دوم باز می گردد. گستره های وسیعی از شهرهای کشور با عنوان بافت های ناکارآمد شهری به ویژه در کلان شهرها و شهرهای بزرگ با مشکلاتی نظیر ناپایداری کالبدی، فقر خدمات شهری، ناکارآمدی زیرساخت های شهری، فقدان امنیت، بحران هویت و افت منزلت اقتصادی و اجتماعی روبه رو هستند و کماکان حدود ۳۰ درصد از مساحت شهرهای ایران و جمعیتی بالغ بر ۱۹ میلیون نفر در وضعیت نابه سامان به سر می برند. سیاست بازآفرینی شهری در برگیرنده نگرش و اقداماتی جامع و یکپارچه برای هدایت روند رشد شهرها به گونه ای پایدار است تا در نهایت ضمن پیشگیری و درمان مشکلات شهری، منجر به ارتقای کیفیت زندگی شهروندان و قابلیت زیست پذیری شهرها شود. در این سیاست، شهر دیگر الگوی ساده ای از یک مصنوع ایستا نیست بلکه سیستمی واجد حیات، پویا، در حال تغییر و تحول دائمی و پیچیده می باشد و مداخله ای متوازن و همه جانبه با مشکلات را در دستور کار خود و بر اصولی چون اتخاذ نگرش فضایی-راهبردی، شهرنگر، زمینه گرا و یکپارچه با مشارکت حداکثری تمام کنشگران و دخیلان تاکید می کند. خاستگاه این سیاست به سال ۱۳۹۳ و تصویب «سند ملی راهبردی احیا، بهسازی و نوسازی و توانمندسازی بافت های فرسوده و ناکارآمد شهری» برمی گردد. هدف اساسی بازآفرینی شهری به عنوان اصلی ترین رویکرد اقدامات شهری دوران معاصر، کاهش فقر شهری است. انواع برنامه ها و اقدامات بازآفرینی در دو مقیاس شهری و محله ای و در دو دسته اقدامات و برنامه های سخت افزاری و نرم افزاری انجام می گردد. آسیب شناسی و تحلیل تجارب گذشته نشان می دهد که چاره جویی برای رویارویی با این گستره های شهری و ارتقای کیفیت زندگی در این محدوده ها با راهکارها و مداخلات موضوعی و موقتی امکان پذیر نمی باشد و به سیاستی یکپارچه و جامع نگر نیاز است. در این مقاله به روش کتابخانه ای و با استفاده از منابع داخلی و خارجی و همچنین جستجو در پایگاه های نمایه کننده از جمله ISC ، SID ،CIVILICA ،NOORMAGS به شیوه توصیفی-تحلیلی چالش های برنامه ریزی استراتژیک در برنامه ریزی شهری مورد بررسی قرار گرفته است که یافته های آن شامل: از بازسازی تا بازآفرینی شهری در رویکردهای جهانی، الزامات قانونی بازآفرینی شهری، مفهوم و سیاست بازآفرینی شهری، اصول بازآفرینی شهری، اهداف بازآفرینی شهری، انواع محدوده های ناکارآمد شهری، گونه بندی محدوده های ناکارآمد شهری، مسائل و مشکلات محدوده ها و محله های ناکارآمد شهری، برنامه ها و اقدامات بازآفرینی شهری و کنشگران و دخیلان بازآفرینی شهری می باشد.

Keywords:

بازآفرینی شهری , بافت های ناکارآمد , رشد شهرها , توسعه پایدار.