بررسی و تعیین شدت بیابان زایی در استان های حاشیه دریای کاسپین (خزر)

بیابان زایی فرآیندی مخرب و کاهنده ی کارایی سرزمین است که متاثر از عوامل زیادی از جمله افت آب زیرزمینی و شور شدن آن می باشد. در این پژوهش ۷۵ حلقه چاه پیزومتری طی دوره آماری ۱۵ سال و در سه دوره ۱۳۸۴-۱۳۸۰، ۱۳۸۹ – ۱۳۸۵ و ۱۳۹۴ - ۱۳۹۰ مورد بررسی قرار گرفت و پارامترهای کیفی آب زیرزمینی شامل شاخص های هدایت الکتریکی آب (EC)، کل مواد جامد محلول در آب (TDS) و نسبت جذب سدیم (SAR) و پارامتر کمی عمق آب زیرزمینی مطالعه شدند. جهت بررسی تغییرات و پهنه بندی پارامترهای کمی و کیفی از روش های زمین آماری استفاده شد. روشی که کمترین خطا (RMSE) را دارا بود، جهت پهنه بندی پارامتر مورد نظر استفاده شد. در نهایت جهت تهیه نقشه و ارزیابی وضعیت بیابان زایی مبتنی بر معیار آب زیرزمینی از روش مدالوس استفاده شد. پس از ارزیابی خصوصیات کیفی و کمی، هر کدام از شاخص ها با توجه به وضعیت آن ها، امتیازی بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ گرفتند. امتیاز مربوط به معیار آب زیرزمینی با میانگین هندسی شاخص های مربوط به آن مشخص شد. نتایج نشان داد، با توجه به افزایش عمق آب زیرزمینی در قسمت شمال غربی و کاهش کیفیت آب زیرزمینی در قسمت شرقی و غربی منطقه، خطر بیابان زایی منطقه مبتنی بر معیار آب زیرزمینی در نواحی شمال غربی، شرقی و تا حدودی در مرکز منطقه و اطراف شهرستان های گمیشان و بندر ترکمن دیده می شود. کلاس بندی نهایی کیفیت، کمیت و معیار آب زیرزمینی در منطقه در دو کلاس کم و متوسط قرار گرفت که براساس آن ۱۵ درصد از منطقه مورد مطالعه (۹۳۰ کیلومترمربع) در خطر بیابان زایی متوسط قرار دارد.

Keywords:

آب زیرزمینی , مدل مدالوس , مدیریت منابع آب , زمین آمار , تغییرات کمی وکیفی