اندازه گیری و ارزیابی ریسک محیط زیستی آلاینده های منتشره از صنایع تولید گچ با تکنیک ویلیام-فاین

مقدمه: رشد تکنولوژی و صنعت از یک سو رفاه را برای بشر به ارمغان آورده است اما از سوی دیگر سبب ایجاد آلاینده های فیزیکی، شیمیایی، و بیولوژیکی در محیط زیست شده و با ایجاد شرایط نامطلوب در محیط کار، اساس زندگی سالم را به خطر انداخته است. ذرات معلق (Prticulate Matter (PM))، اکسیدهای گوگرد (SOx)، اکسیدهای نیتروژن (NOx)، و منوکسید کربن (CO) از آلایندهای معیار و مهم در آلودگی هوا هستند. در این تحقیق، آلاینده های منتشره از دودکش صنایع گچ سمنان شامل منوکسید کربن، دی اکسید گوگرد، اکسیدهای نیتروژن، ذرات معلق (PM۱۰)، و ذرات خشک (Dry dust) در پنج کارخانه گچ سمنان مورد مطالعه قرار گرفته است.مواد و روش ها: غلظت PM۱۰، و ذرات خشک با استفاده از دستگاه سنجش ذرات (TCR-Tecora) تعیین و برای اندازه گیری آلاینده های گازی از دستگاه Testo ۳۵۰-M/XL استفاده شده است. نمونه برداری از دودکش صنایع و همچنین فضای اطراف کارخانه ها در چهار نقطه صورت گرفته است. همچنین ارزیابی ریسک توسط تکنیک ویلیام-فاین (William-Fine) که یک روش ارزیابی ریسک سیستماتیک برای شناسایی خطرات محتمل، تخمین سطح ریسک در مدیریت ریسک، و کاهش آن به سطح قابل پذیرش می باشد انجام گرفته است. نتایج: در این مطالعه غلظت آلاینده گاز NOx بین ۵/۲۴ و ppm ۳۹، SO۲ بین ۴۴/۳۳ و ppm ۳۲۱، CO بین ۵ و ppm ۱۰۰، مقدار PM۱۰ بین ۶۸/۲ و µg/m۳ ۶۶/۹۷، و میزان ذرات خشک بین ۲۳/۵۳ و mg/m۳ ۳۱۸۹۶ در پنج صنعت مورد بررسی گزارش شد. جهت ارزیابی محیط زیستی با استفاده از تکنیک ویلیام-فاین ۴۰ جنبه محیط زیستی شناسایی شد. برای آلاینده های CO،SO۲ ، NOx،PM۱۰ و ذرات خشک با توجه به عدد اولویت ریسک (RPN) محاسبه شده و طبق نتایج طول رده، ۴ طبقه ریسک با عناوین ریسک خیلی بالا، بالا، متوسط و پایین به دست آمد. بر اساس رتبه بندی انجام گرفته از ۴۰ جنبه محیط زیستی مورد بررسی، فراوانی رده پایین ۲۲، رده متوسط ۴، رده بالا ۴، و رده خیلی بالا ۱۰ گزارش شد. در واحدهای گچ شماره ۳ و ۴، ریسک های ذرات معلق PM۱۰ در زمره ریسک های خیلی بالا قرار داشتند. همچنین ریسک مربوط به ذرات خشک در هر دو دوکش کارخانه شماره ۵ در سطح خیلی بالا گزارش شد.بحث: غلظت منوکسید کربن، دی اکسید گوگرد، اکسیدهای نیتروژن، و ذرات خشک پایین تر از مقادیر استاندارد سازمان حفاظت محیط زیست مربوط به انتشار دودکش هستند (منوکسید کربن: ppm ۴۳۵، دی اکسید گوگرد: ppm ۸۰۰، اکسیدهای نیتروژن: ppm ۳۵۰ و ذرات خشک: mg/m۳۶۰۰). مقدار PM۱۰ بر مبنای استاندارد سازمان جهانی سلامت بالاتر از حد مجاز بود (µg/m۳۵۰) در حالی که بر مبنای آژانس حفاظت محیط زیست کمتر از حد مجاز است (µg/m۳۱۵۰). ورود ذرات معلق PM۱۰ به اتمسفر و، همچنین انباشت غبار در محیط اطراف کارخانه از مشکلات مهم محیط زیستی کارخانه های گچ است. بر اساس طبقه بندی انجام شده ۵۵ درصد از جنبه ها در سطح ریسک پایین، ۱۰ درصد در سطح ریسک متوسط، ۱۰ درصد در سطح ریسک بالا، و ۲۵ درصد در سطح ریسک خیلی بالا قرار داشتد. در نهایت جهت کاهش سطح ریسک و برای مدیریت موثر این صنایع اقداماتی از قبیل تغییر سوخت مصرفی به سوخت پاک، پایش منظم کمیت و کیفیت جریان گاز خروجی از دودکش صنایع، استفاده از ماسک های فیلتر دار به هنگام تماس با گرد و غبار، جایگزین کردن فیلتر های کیسه ای نوع ضربه ای با نوع جت پالس قابل ملاحظه است.

Keywords:

ارزیابی ریسک ویلیام-فاین , عدد اولویت ریسک (RPN) , آلاینده های گازی , ذرات معلق