پدر واقعی داستان کوتاه نویسی ایران کیست؟

همگام با تحولات ناشی از انقلاب مشروطه در ایران، ادبیات هم متحول می شود. در نثر فارسی، شکل های ادبی متفاوتی بهوجود می آید. در این سال ها جرقه های اصلی داستان کوتاه زده می شود. محمدعلی جمالزاده در سال ۱۳۰۰ مجموعه «یکی بود یکی نبود » را منتشر می کند و این مجموعه به عنوان اولین مجموعه داستان کوتاه معرفی و نویسنده آن به تعبیری، آغازگر سیر تحول ادبیات داستانی ایران شناخته می شود و از وی با عناوینی چون؛ پدر قصه نویسی نوین ایران، پدر داستان کوتاه زبان فارسیو پدر داستان نویسی ایران یاد می شود. اما آیا جمالزاه واقعا آغازگر داستان نویسی نوین در ایران بوده است و غیر از او افراددیگری در آفرینش این نوع ادبی جدید پیشگام نبوده اند؟ و اگر آغازگری او را مفروض بگیریم آیا صرف آغازگری کافی است تااین عناوین به او داده شود؟در این پژوهش نگاهی دیگرگونه به روند شکل گیری داستان نویسی معاصر به ویژه داستان کوتاه در زبان فارسی خواهیم داشت.به نظر میرسد در این مساله با نوعی از «کلیشه سازی ادبی» روبرو هستیم و همین نگاه کلیشه ای موجب شده است واقعیت های موجود در تاریخ ادبی معاصر چنانکه هست، بررسی نشود.به ناچار در این بررسی ها به شکل مختصر پیشگامان این نوع ادبی معرفی و نقش موثر هر کدام در تقویت داستان کوتاه مطرحمی شود. اگرچه این موضوعات در منابع تاریخ ادبیات معاصر ایران بارها طرح شده اند اما در این جستار با نگاهی دقیق و مستند به عنوان «پدر داستان نویسی ایران»در صدد بیان ضرورت بازنگری در واقعیت های ادبی معاصر بوده ایم. به نظر می رسد این مساله کمتر مورد توجه منتقدان و مورخان ادبی بوده است تا جایی که مشخص نیست این عنوان چه زمانی، توسط چه کسی و به چهدلیلی به محمدعلی جمالزاده داده شده است. با توجه به نقش مستمر و جریان ساز صادق هدایت و تاثیر بسیاری که وی در شکل گیری داستان نویسی معاصر ایران داشته است، اگر قرار باشد عنوان افتخاری « پدر داستان نویسی معاصر ایران »به کسی داده شود بیش از هر کس دیگر برازنده صادق هدایت است.

Keywords:

داستان کوتاه , جمالزاده , پدر داستان نویسی ایران , هدایت.