تحلیل گفتمان حاکم بر روایت های بصری فالنامه های مصور دوره ی صفوی

آثار هنری در هر دوره محصول شرایط مذهبی ،سیاست ، فرهنگ و اقتصاد آن جامعه هستند و اثر هنری در رابطه با بستری کهدر آن شکل گرفته است می تواند مناسبات قدرت را در جامعه ی مذکور به نمایش بگذارد. در این راستا در دوره ی اولصفوی هنر نگارگری دچار تحولاتی شد که از آن میان می توان به شکل گیری گونه ایی از آثار تحت عنوان فالنامه هایمصور دارای نگاره اشاره کرد که به ویژه در دوران شاه طهماسب ترویج و گسترش یافتند. روایت های بصری موجود در نگارههای فالنامه های مصور دارای نگاره مجموعه ایی از روایت های مذهبی، حماسی، ادبی و تنجیمی است که کارکردی درراستای اهداف فالنامه های مصور یعنی پیشگویی آینده داشته اند و همچنین ابزاری برای بیان جهان بینی صاحبان حکومت،باورها و اعتقادات طبقات مختلف جامعه، جریان های درونی و فرهنگی موثر در عهد صفوی بودند. هدف اصلی این پژوهششناسایی مناسبات گفتمانی موثر بر فالنامه های مصور دارای نگاره در عصر صفوی است. نوع پژوهش، کیفی و تاریخی استو با روش تحلیلی -توصیفی به تبیین عملکرد گفتمانی فالنامه های مصور در این دوره پرداخته است. برای تحلیل داده ها ازنظریه گفتمان"میشل فوکو"استفاده شده است . نتایج این پژوهش نشان می دهد که ترویج فرهنگ دینی تشیع در کنارباورهزاره گرایی، کیهان باوری و روایت های عامیانه از منابع غیر رسمی تشیع ،گاه تسنن یا حتی در موردی یهودیت ، تشکیلدهنده ی گفتمان ویژه فالنامه های مصور صفوی هستند که با خوانش خاص صفویان از این روایات ، تماما در راستایمشروعیت بخشی به حکومت صفوی و اعمال قدرت و تثبیت باورهای حکومت با استفاده از ابزار مختلفی همچون هنرنگارگری بوده است.

Keywords:

گفتمان , فالنامه مصور , صفوی , قدرت , مشروعیت بخشی