فعالیت هسته زایی یخ توسط گرد و غبار حاصل از پهنه های ماسه ای در غرب دریاچه ارومیه و تعیین عوامل خاکی موثر بر آن

گرد و غبار حاصل از رسوبات برجای مانده از پسروی دریاچه ارومیه، می­تواند منجر به هسته­زایی یخ شده و به این طریق خصوصیات ابرهای شکل گرفته را تحت تاثیر قرار دهد. با توجه به این که این جنبه از اثرات طولانی مدت گرد و غبار حاصل از بستر دریاچه ارومیه به ندرت مورد توجه قرار گرفته است، هدف از پژوهش حاضر، مطالعه نقش گرد و غبار حاصل از پهنه­های ماسه­ای واقع در غرب دریاچه در هسته­زایی یخ و تعیین خصوصیات خاکی اثرگذار بر آن می باشد. نمونه­های گرد و غبار در چهار ماه مختلف در طی فصل خشک و با تله­های رسوب­گیر جمع­آوری شدند. خصوصیات فیزیکوشیمیایی نمونه­ها از جمله توزیع اندازه ذرات، ماده آلی، به همراه ترکیب شیمیایی و کانی­شناسی نمونه­ها با روش­های مرسوم، اندازه­گیری شدند. برای انجام مطالعات هسته­زایی یخ، از روش انجماد غوطه وری با استفاده از دستگاه کالری سنج اسکن تفاضلی استفاده شد. دمای یخ­زدگی ناهمگن بین ۶/۲۴۴ تا ۸/۲۴۷ درجه کلوین و درصد یخ زدگی ناهمگن بین ۴۶ الی ۷۳ درصد در نمونه­های گرد و غبار، حاکی از پتانسیل بالای گرد و غبار حاصل از پهنه­های ماسه­ای در هسته­زایی یخ است. بر اساس نتایج حاصل از این پژوهش­، تغییرات در میزان فعالیت هسته­زایی یخ در نمونه­ها تحت تاثیر خصوصیات فیزیکوشیمیایی نمونه­ها می­باشد. مقدار فعالیت هسته­زایی، همبستگی منفی با هدایت الکتریکی، درصد شن متوسط، کانی­های آراگونیت و هالیت داشت. در مقابل، همبستگی مثبت با درصد رس، سیلت، شن ریز و کانی­هایی همچون کلسیت و کوارتز دیده شد. بنابراین، فعالیت هسته­زایی بالاتر در انتهای فصل خشک، می­تواند ناشی از مقدار شوری کمتر در این نمونه­ها باشد. افزایش تولید ریزگرد از سطوح با میزان بالای املاح، می­تواند به میزان چشم­گیری فعالیت هسته­زایی یخ را نسبت به گرد و غبارات غیرنمکی، کاهش دهد و از این طریق منجر به تغییر در خصوصیات ابرها و در نهایت تغییر در میزان بارندگی در منطقه شود.

Keywords:

دمای یخ زدگی ناهمگن , درصد یخ زدگی ناهمگن , کوارتز , کلسیت , هدایت الکتریکی