تاثیر نااطمینانی سیاست اقتصادی بر قیمت نفت (مطالعه موردی: کشور های عضو اوپک)

چکیده گستردهمقدمه:در بازار نفت، قیمت نفت به عرضه و تقاضای بین المللی نفت بستگی دارد. به طور کلی عوامل موثر بر قیمت نفت را می توان به دو گروه اصلی عوامل بنیادی و عوامل غیربنیادی تقسیم کرد. نفت هم جنبه فیزیکی و هم کالایی دارد و هم دارایی. تغییرات عوامل اساسی و غیربنیادی منجر به تغییر قیمت نفت می شود. عرضه و تقاضا از جمله عوامل اساسی و ریسک ها و عدم قطعیت ها، عوامل روانی، سیاسی و ژئوپلیتیکی، فعالیت های بورسی و سفته بازی در بازارهای مالی نفت و ... که باعث تغییرات ناگهانی قیمت نفت می شود از جمله عوامل غیربنیادی هستند. یکی از نشانه های وجود عدم قطعیت در یک نظام اقتصادی، نوسان زیاد متغیرهای اقتصادی است. تعامل بین عملکرد نفت و اقتصاد کلان مدتهاست که توجه را در ادبیات اقتصادی به خود جلب کرده است. توجه به این موضوع به دهه ۱۹۷۰ برمی گردد. دهه ۱۹۷۰ و اوایل دهه ۱۹۸۰ با جهش شدید قیمت نفت مشخص شد. شوک های نامطلوب عرضه نفت اغلب منبع اصلی نوسانات کلان اقتصادی و رکود تورمی در آن دوره در نظر گرفته می شود [بلیندر و راد، ۲۰۰۸].پژوهش حاضر از دو جهت با سایر مطالعات متفاوت است. در مطالعات داخلی، عدم قطعیت مربوط به متغیرها عمدتا از طریق الگوی واریانس ناهمگن مشروط اندازه گیری می شود. در حالی که داده ها شاخص عدم قطعیت در این تحقیق بر اساس روش بیکر و همکاران است. [۲۰۱۶] و بر اساس رسانه ها. هنگام تجزیه و تحلیل پدیده های اقتصادی در چارچوب رگرسیون، نظریه اقتصادی به ندرت اطلاعات متمایزی در مورد شکل عملکردی رابطه بین متغیر وابسته و متغیرهای مستقل آن ارائه می دهد. ویژگی های ساده توابع رگرسیون - مانند مدل هایی که در پارامترها خطی هستند - به طور گسترده در کاربردهای تجربی مورد استفاده قرار می گیرند، زیرا هم تخمین اقتصادسنجی و هم تفسیر اقتصادی پارامترهای رگرسیون برآورد شده را تسهیل می کنند. با این حال، فرض در مورد شکل عملکردی تابع رگرسیون منجر به خطای مشخصات پارامتر نادرست می شود که می تواند منجر به نتایج و توصیه های اقتصادی نادرست شود. در سال های اخیر، ادبیات رو به رشد سریع در مورد روش های اقتصادسنجی ناپارامتریک راه حلی برای مشکلات خطای مشخصات پارامتریک در مدل رگرسیون اقتصادسنجی روش های رگرسیون ناپارامتریک نیازی به فرض و تعیین فرم عملکردی برای رابطه بین متغیرهای توضیحی و متغیرهای وابسته از سوی محقق ندارد. بنابراین، شکل عملکردی به جای اینکه محقق تصمیمات دلخواه بگیرد، توسط داده ها تعیین می شود. از این جهت، پژوهش حاضر با سایر مطالعات متفاوت است، لذا در پژوهش حاضر با توجه به نقش و اهمیت اوپک در عرضه و تقاضای نفت و قیمت نفت و تاثیر آن بر رشد و تولید ثروت در جهان، عوامل موثر بر تعیین قیمت نفت اوپک با تاکید بر عدم قطعیت سیاست اقتصادی به عنوان نماینده عوامل غیربنیادی موثر بر قیمت نفت، برای منتخبی از کشورهای عضو اوپک از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۷ با استفاده از رگرسیون ناپارامتریک بررسی شده است. روش تحقیق: جامعه آماری در این پژوهش کشورهای عضو اوپک بوده و داده ها شامل ۶ مقطع بین سال های ۲۰۰۳-۲۰۱۷ می باشد. داده ها از گزارش های بانک جهانی، پایگاه داده اوپک، پایگاه داده عدم قطعیت سیاست های اقتصادی و پایگاه داده بانک جهانی و وب سایت OECD استخراج شده است. متغیرهای مدل قیمت واقعی نفت اوپک متغیرهای وابسته و متغیرهای مستقل شامل عدم قطعیت سیاست اقتصادی، شاخص ارزش افزوده صنعت، شاخص نرخ بهره واقعی، رانت نفت، انرژی های تجدیدپذیر و انتظارات قیمت نفت است. یافته­ها:با استفاده از رگرسیون هسته: برآوردگر خطی محلی، میزان و جهت اثر عدم قطعیت سیاست اقتصاد جهانی بر قیمت نفت برآورد شده است. جدول معانی متغیرهای مورد مطالعه در پیوست یک آورده شده است. نتایج نشان می­دهد که شاخص انرژی جایگزین و شاخص نرخ بهره با یک وقفه پایدار ثابت هستند. همچنین با توجه به نمودار نشان داده شده در پیوست ۲، در اکثر کشورهای مورد مطالعه، شاخص ارزش افزوده بخش صنعت با وقفه بر قیمت واقعی نفت تاثیر می­گذارد. در این بخش با استفاده از یافته­های رگرسیون هسته: برآوردگر خطی محلی در نرم افزار Stata، فرضیه­های تحقیق به شرح زیر بررسی می­شود:عدم قطعیت در سیاست­های اقتصادی جهانی تاثیر مثبت و معناداری بر قیمت نفت دارد. در میان عوامل موثر بر قیمت نفت، عدم قطعیت سیاست­های اقتصادی بیشترین تاثیر را دارد. جدول ۱. رگرسیون هسته ای: برآوردگر خطی محلی برای ۶ کشور اوپکماخذ. نتایج تحقیقLocal-linear regressionKernel: epanechnikovBandwidth: cross validationNumber of obs      =           ۳۲۷ R-squared           =          ۰.۹۶۷۸Log opEstimateMeanLog op ۴.۲۱۰۹۶۶EffectLog un Ope L rr Or L ind  L re ۰.۳۵۲۲۵۹۶ ۰.۴۲۰۱۲۹ -۰.۰۰۰۳۰۳۲ ۰.۰۲۰۹۷۷۸ ۰.۰۱۶۹۷۴۱ -۱.۲۲۸۴۷۸ جدول ۱، نتایج نشان می دهد که بین قیمت نفت و عدم اطمینان سیاست اقتصادی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. از نظر تاثیر بر قیمت نفت، انرژی جایگزین با ۱.۲-، انتظارات قیمت نفت با ۰.۴۲ و سپس عدم قطعیت سیاست اقتصادی با ۰.۳۵ به ترتیب بیشترین تاثیر را دارند.با توجه به یافته­ها می­توان نتیجه گرفت که برای یک درصد تغییر در شاخص عدم قطعیت سیاست اقتصادی، متغیر قیمت نفت ۰.۳۵ درصد تغییر می کند. به ازای یک واحد تغییر در شاخص انتظارات قیمت نفت، قیمت نفت ۴۲ درصد افزایش می یابد. نرخ بهره واقعی با دوره ۰.۰۳ درصد، قیمت واقعی نفت اوپک را کاهش می دهد. برای یک واحد تغییر در شاخص رانت نفت، قیمت نفت اوپک ۲ درصد افزایش می یابد، ارزش افزوده بخش صنعت با تاخیر به نرخ ۱.۶ درصد قیمت نفت افزایش می یابد. شاخص انرژی­های جایگزین و نو با تاخیر منجر به کاهش ۱۲ درصدی قیمت نفت می­شود. نتیجه گیری:پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر عدم قطعیت سیاست اقتصادی بر قیمت نفت در کشورهای منتخب اوپک انجام شده است. در تعیین قیمت نفت، عوامل اساسی شامل عوامل مربوط به عرضه و تقاضای نفت و عوامل غیربنیادی از جمله شرایط بازار مالی، سفته بازی و ژئوپلیتیک موثر است. با توجه به اینکه کشورهای مورد مطالعه از بین اوپک انتخاب می شوند و سهمیه تولید و فروش توسط اوپک تعیین می شود، عواملی مانند ارزش افزوده بخش صنعت در هر کشور، منابع انرژی جایگزین، رانت نفت و انتظارات قیمت نفت از عوامل اساسی هستند. و نرخ بهره واقعی فدرال رزرو آمریکا و عدم اطمینان سیاست اقتصادی از جمله عوامل غیربنیادی هستند. برآورد مدل به روش ناپارامتریک نشان می دهد که انرژی های تجدیدپذیر بیشترین تاثیر را بر قیمت نفت دارد، به طوری که با افزایش سهمیه انرژی های تجدیدپذیر در عرضه انرژی، قیمت نفت اوپک به دلیل کاهش تقاضا کاهش می یابد. ارزش افزوده بخش صنعت تاثیر مثبت و معناداری بر قیمت نفت دارد. زیرا با افزایش فعالیت های صنعتی، تقاضا برای نفت افزایش یافته و این امر منجر به افزایش قیمت نفت می شود. رانت نفت به عنوان تفاوت بین درآمد حاصل از فروش نفت و هزینه های استخراج نفت تاثیر مثبت و معناداری بر قیمت نفت دارد. با توجه به اینکه درآمد حاصل از فروش نفت به دلیل تعیین سهمیه تولید و فروش نفت و همچنین قیمت نفت در کشورهای عضو اوپک، با کاهش هزینه های استخراج نفت، در واقع سودآوری صنعت نفت افزایش یافته و از طریق افزایش سفته بازی نفت، قیمت های آن افزایش می یابد انتظارات قیمت نفت، مانند انتظارات بازار برای هر کالایی، بر قیمت ها تاثیر می گذارد. انتظارات افزایش قیمت نفت به دلیل افزایش تقاضای احتیاطی نفت منجر به افزایش قیمت نفت خواهد شد. بر اساس یافته های تحقیق، افزایش نرخ بهره واقعی فدرال رزرو منجر به کاهش قیمت نفت خواهد شد. افزایش نرخ بهره از یک سو هزینه نگهداری نفت در کشتی را افزایش می دهد و از سوی دیگر ارزش فعلی خالص سودهای آتی را کاهش می دهد و در نتیجه عرضه نفت را افزایش می دهد. افزایش نرخ بهره در فدرال رزرو باعث کاهش قیمت اوراق قرضه پس انداز، اسناد خزانه و سهام خواهد شد. بنابراین سودآوری فعالیت های سفته بازی در بازار اوراق پس انداز منجر به انتقال جریان نقدی از بورس های کالایی مانند نفت و مشتقات آن و محصولات کشاورزی به بازار اوراق پس انداز و خزانه می شود. در نتیجه قیمت نفت کاهش می یابد. ظهور و گسترش عدم قطعیت سیاست های اقتصادی منجر به افزایش قیمت نفت خواهد شد. از آنجایی که نفت علاوه بر جنبه فیزیکی و کالایی دارای دارایی هایی نیز می باشد، با افزایش عدم قطعیت سیاست های اقتصادی، امکان محدود شدن عرضه نفت در آینده و همچنین افزایش تقاضای احتیاطی و سفته بازی نفت، قیمت نفت را افزایش می دهد. بنابراین، وضعیت منحصر به فرد کشورهای عضو اوپک به این معنی است که نامشخص بودن سیاست های اقتصادی جهانی مهم ترین عامل تاثیرگذار بر قیمت نفت نیست و توسعه انرژی های جایگزین تاثیر بسیار بیشتری بر قیمت نفت دارد و این امر تغییر در سیاست و سیاست را ضروری می کند. برنامه ریزی دقیق در کشورهای نفت خیز برای استفاده از انرژی های جایگزین و تولید فرآورده های نفتی به جای خام فروشی. اگرچه بر سیاست های کلی نظام در حوزه انرژی، تنوع منابع انرژی و جایگزینی صادرات نفت و گاز و محصولات پتروشیمی با صادرات نفت خام و گاز طبیعی تاکید شده است، اما علیرغم تدوین استراتژی ملی انرژی سند در کشور، عملیاتی و نظارتی بر تحقق آن باید در یک افق زمانی مناسب تهیه شود.

Keywords:

قیمت نفت , عدم قطعیت سیاست اقتصادی , داده های پانل ناپارامتریک