ارزیابی جایگاه مرز در پایداری اقتصادی مناطق مرزی در قلمرو کوچ نشینان (مورد مطالعه: شهرستان های زهک، هیرمند و نیمروز)

مقدمه: امروزه مرزهای مشترک بین کشورها بعنوان فرصت­های مختلف تعاملی در ارتباط با کنش­های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی هستند؛ چنین پتانسل­هایی موجب شده است که مناطق مرزی و تاثیرات مرزی در تحقیقات توسعه­ای اعم از اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی مورد توجه قرار گیرند، زیرا که این استنباط و تصور ایجاد شده است که این مناطق جغرافیایی ویژه موجب سازگاری، همسانی اقتصادی، تثبیت امنیت و پایداری مناطق پیرامون می­گردند.هدف پژوهش: هدف این تحقیق، ارزیابی جایگاه مرز در پایداری اقتصادی مناطق مرزی در قلمرو کوچ­نشینان (مورد مطالعه: شهرستان­های زهک، هیرمند و نیمروز) است.روش ­شناسی پژوهش: این پژوهش، از نظر هدف، جزء پژوهش‎های کاربردی و دارای ماهیتی تحلیلی-توصیفی می­باشد. ابزار تحقیق مصاحبه و پرسشنامه می­باشد. جامعه آماری بخش کمی تحقیق، شامل ساکنان شهرستان­های زهک، هیرمند و نیمروز، با جمعیت (۱۸۶۵۶۴ نفر) می­باشدکه حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران (۳۸۳ نفر) تعیین شد. که این تعداد به نسبت با توجه به جمعیت بین شهرستا­های مورد مطالعه تقسیم شد. همچنین برای انتخاب جامعه نمونه بخش کیفی نیز از روش نمونهگیری هدفمند استفاده شد که در مجموع تعداد ۵۰ نفر به عنوان جامعه نمونه انتخاب شدند. در نهایت جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات، از نرم­افزار SPSS و روش­های (دلفی، گراندد تئوری) و موریس دیویس استفاده شد.قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی پژوهش را نواحی واقع در قلمرو کوچ نشینان در منطقه سیستان (شهرستان­های زهک، هیرمند و نیمروز) را شامل شده است.یافته ­ها و بحث: از نتایج مصاحبه­ها با استفاده از روش تئوری زمینه­ای، جهت شناسایی گویه­ها، شاخص­ها و مولفه­های اقتصادی با تاکید بر نقش مرز، ۳۹ گویه، ۱۱ شاخص و ۵ مولفه (افزایش در فرصتهای شغلی، رشد اقتصادی در منطقه، تولید و افزایش درآمد، افزایش تاب­آوری اقتصادی در برابر بحران­های ناشی از خشکسالی و... و توسعه کسب و کارها (کارآفرینی در مقیاس خرد و کلان) استخراج شد. همچنین نتایج آزمون موریس دیویس، جهت بررسی دامنه پایداری و ناپایداری شهرستان­ها در ابعاد مورد بررسی نشان داد، پایداری اقتصادی هر سه شهرستان­ مورد مطالعه در سطح نیمه­پایدار قرار دارند.نتایج: با توجه با اینکه وضعیت پایداری اقتصادی حوزه مورد بررسی در سطح نیمه­پایدار قرار دارد، لذا راهبردهای مشخص به منطور نیل به توسعه پایدار اقتصادی در قلمرو کوچ­نشینان با تاکید بر جایگاه مرز در گرو شناسایی و بررسی پتانسیل­های دروندادی از طریق مطالعات کیفی و جامع در کنار سلسله برنامه­ریزی­های مدیریتی نظیر تبیین قوانین و مقررات مرتبط و نیز سازماندهی امکانات اقتصادی مرز و سازوکارهای اجرایی آنها می­باشد.

Keywords:

جایگاه مرز , پایداری اقتصادی , قلمرو کوچ نشینان , شهرستان های زهک هیرمند و نیمروز