علیت گرنجر متغیر در زمان میان دلاری شدن، نرخ ارز و بازار سهام: رویکرد خودرگرسیون برداری گسترش یافته با وقفه (LA-VAR)

در زمان وقوع شوک های ناگهانی نرخ ارز، دلاری شدن از جمله مسائلی است که برای حفظ قدرت خرید واحدهای اقتصادی در یک کشور رخ می دهد و می تواند تمامی بازارها به خصوص بازار سهام را تحت تاثیر قرار دهد. هدف این مقاله به کارگیری مدل خودرگرسیون برداری گسترش یافته با وقفه (LA-VAR) برای ارزیابی پویایی های روابط علیت گرنجری میان نرخ ارز، دلاری شدن جزئی و بازار سهام در اقتصاد ایران است. بدین منظور از داده های ماهانه در دوره فروردین ۱۳۸۸ تا آبان ۱۴۰۱ استفاده شد. یافته های الگوریتم های تکامل بازگشتی (RE)، پنجره گردشی (RO) و بسط پیشین (FE) نشان داد در بیشتر دوره مورد بررسی هیچ رابطه علی میان نرخ ارز و بازده شاخص کل بازار سهام وجود نداشته است. فقط در دوره سال ۱۳۹۷ تا پاییز ۱۳۹۹ ابتدا علیت دوسویه بین نرخ ارز و بازده شاخص کل برقرار بوده است و بعد از آن جهت علیت از نرخ ارز به سمت بازده شاخص کل است. همچنین نتایج علیت نرخ ارز و دلاری شدن حکایت از آن داشت نرخ ارز از دی ماه ۱۳۹۰ تقریبا تا آبان ۱۳۹۲ علیت گرنجری دلاری شدن بوده است که در این زمان نرخ ارز از حدود ۱۸۰۰ تومان به حدود ۳۰۰۰ تومان و شاخص دلاری شدن از حدود ۳/۰ به ۵/۰ افزایش یافته است. در مقابل در بیشتر دوره ۱۳۹۷ تا پاییز ۱۳۹۹ نرخ ارز علیت گرنجری دلاری شدن است. بر این اساس با توجه به منبع شوک ها، باید سیاست گذاری مناسبی برای نرخ ارز یا امکان دلاری شدن در نظر گرفته شود.

Keywords:

Time-Varying Granger Causality , Exchange Rate , Dollarization , Stock Market , Macroeconomic Dynamics , علیت گرنجر متغیر در زمان , نرخ ارز , دلاری شدن , بازار سهام , پویایی های اقتصاد کلان