تاثیر برخی عوامل محیطی بر صفات مورفولوژیکی و ترکیبهای اسانس گونه انحصاریDracocephalum ghahremanii Jamzad در ایران
Publish Year: 1403
Type: Journal paper
Language: Persian
View: 106
This Paper With 21 Page And PDF Format Ready To Download
- Certificate
- I'm the author of the paper
Export:
Document National Code:
JR_IJMAPR-40-2_011
Index date: 8 July 2024
تاثیر برخی عوامل محیطی بر صفات مورفولوژیکی و ترکیبهای اسانس گونه انحصاریDracocephalum ghahremanii Jamzad در ایران abstract
سابقه و هدف: در اکوسیستمهای مختلف عواملی مانند ارتفاع، بارندگی، دما، روشنایی، رطوبت و عناصر غذایی خاک بهعنوان متغیرهای مهم بر متابولیسم و تجمع متابولیت های ثانویه تاثیر می گذارند. بنابراین شناخت عوامل تاثیرگذار بر مواد موثره گیاهان دارویی حائز اهمیت است. بر این اساس پژوهشگران در تلاش هستند تا با ارائه روشهای مختلف، تولید مواد موثره را افزایش دهند. ازجمله میتوان به تحقیقات انجام شده در زمینه تاثیر عوامل اکولوژیکی بر ترکیبهای اسانس جمعیتهای مختلف Nepeta crispa، Salvia sharifii، Satureja rechingeri و Stachys pilifera اشاره کرد. در این پژوهش رابطه بین پارامترهای اقلیمی، توپوگرافی و ادافیکی بهعنوان عوامل مهم و اثرگذار بر صفات مورفولوژیکی و ترکیبهای اسانس گونه اندمیک دارویی Dracocephalum ghahremanii Jamzad بررسی شد.مواد و روشها: سه رویشگاه D. ghahremanii در استان سمنان با شرایط محیطی مختلف انتخاب شد و در هر یک ۱۵ پلات ۴ مترمربعی به روش تصادفی سیستماتیک مستقر گردید. در هر پلات ارتفاع گیاه، قطر تاجپوشش، سطح تاجپوشش، زی توده و سطح برگ گونه مورد بررسی اندازهگیری شد. سرشاخههای گلدار با سه تکرار از رویشگاههای طبیعی جمعآوری و با دستگاه کلونجر به روش تقطیر با آب اسانسگیری گردید. ترکیبهای اسانس با استفاده از کروماتوگراف گازی فوق سریع (GC-FID) و کروماتوگراف گازی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) شناسایی شد. در هر رویشگاه، پنج نمونه خاک بهطور تصادفی از داخل پلاتها برداشت شد و برخی پارامترهای فیزیکی و شیمیایی خاک شامل واکنش خاک، هدایت الکتریکی، ماده آلی، نیتروژن، فسفر، پتاسیم، آهک و بافت خاک اندازهگیری شد. تجزیه واریانس و مقایسه میانگین دادهها با استفاده از نرمافزار SPSS انجام شد. مهمترین عوامل محیطی اثرگذار بر صفات مورفولوژیکی و ترکیبهای اسانس با استفاده از روش آنالیز همبستگی در نرمافزار SPSS و روش تجزیه مولفههای اصلی (PCA) در نرمافزار Minitab تعیین شد. جایگاه حفاظتی این گونه با استفاده از روش IUCN و براساس معیارهای میزان حضور (EOO) و سطح تحت اشغال (AOO) با استفاده از نرم افزار GeoCAT و دادههای مربوط به اندازه جمعیت و کیفیت رویشگاه تعیین شد.نتایج: مقایسه میانگین صفات مورفولوژیکی D. ghahremanii نشان داد که بیشترین و کمترین مقادیر صفات مورفولوژیک بهترتیب به منطقه تاش با ارتفاع ۳۰۴۳ متر و منطقه تنگ کاورد با ارتفاع ۲۰۳۲ متر مربوط است. تجزیه واریانس مقادیر صفات مورفولوژیک نیز نشان داد که بین گیاهان سه منطقه از نظر سطح برگ در سطح ۱% و از نظر ارتفاع گیاه، قطر تاجپوشش، سطح تاجپوشش و زی توده در سطح ۵% اختلاف معنیداری وجود دارد. تجزیه اسانس گونه D. ghahremanii نشان داد که ترکیب شیمیایی آن در سه منطقه دارای اختلاف است. در منطقه تنگ کاورد، سیس-بتا-فارنسن، ترانس-کادینا-۱(۶)، ۴-دیان و بتا-کاریوفیلن، در منطقه دیباج، سیس-بتا-فارنسن، ترانس-کادینا-۱(۶)، ۴-دیان و کاریوفیلن اکسید و در منطقه تاش، کاریوفیلن اکسید، آلفا-وتیون و کارون هیدرات بهعنوان ترکیبهای اصلی شناسایی شدند. تجزیه واریانس ترکیبهای اسانس مشترک رویشگاههای این گونه نیز نشان داد که بین میانگین این ترکیبها در سطح ۰.۱% اختلاف معنیداری وجود دارد. پارامترهای فیزیکی و شیمیایی خاک رویشگاههای D. ghahremanii اختلافات محسوسی داشتند. تجزیه واریانس مقادیر این پارامترها نشان داد که بین سه منطقه از نظر ماده آلی، نیتروژن، فسفر، پتاسیم، آهک، ماسه و سیلت در سطح ۰.۱% ، اسیدیته در سطح ۱% و هدایت الکتریکی و رس در سطح ۵% اختلاف معنیداری وجود دارد. همبستگی بین خصوصیات این گونه با برخی از عوامل محیطی نشان داد که ارتفاع از سطح دریا، بارندگی سالانه، دمای سالانه، حداقل دمای سردترین ماه، حداکثر دمای گرمترین ماه، آهک، ماده آلی، نیتروژن، فسفر، ماسه و سیلت بیشترین همبستگی معنیدار را با صفات مورفولوژیک و ترکیبهای اسانس دارند. با توجه به اینکه سطح تحت اشغال این گونه در جمعیت های مطالعه شده AOO ۰.۷۵۰ کیلومترمربع و محدوده حضور آن در استان ۶۹۱.۰۴۶ EOO کیلومترمربع است، جایگاه حفاظتی آن در ایران در بحران انقراض (CR) تعیین گردید.نتیجه گیری: بهعنوان نتیجهگیری کلی، میتوان چنین بیان کرد که افزایش ارتفاع باعث افزایش خصوصیات عملکردی (مورفولوژی و فیتوشیمی) گیاه D. ghahremanii شده است. با وجود تشابه نسبی ترکیبهای اصلی در اسانس این گونه، ترکیب اسانس (درصد اجزاء اصلی و جزئی) در سه منطقه بررسیشده متفاوت بود. در بین پارامترهای محیطی، ارتفاع از سطح دریا، بارندگی سالانه، ماده آلی، نیتروژن، فسفر، پتاسیم و سیلت مهمترین عوامل موثر بر صفات مورفولوژیکی و درصد ترپنهای اکسیژندار این گونه بودند که میتواند گویای اهمیت رویشگاههای مرتفع به لحاظ محتوای اسانس و ترکیبهایی با خواص آنتی اکسیدانی بالاتر برای این گیاه باشد. براساس این یافتهها، حداکثر دمای گرمترین ماه، حداقل دمای سردترین ماه، حداقل دمای مطلق، آهک و ماسه نیز مهمترین پارامترهای موثر بر درصد ترپنهای هیدروکربنی بودند. این نتایج برای استحصال اسانس D. ghahremanii از رویشگاههای طبیعی، یا برای کشت تجاری این گیاه با هدف استخراج ترکیبهای ثانویه موجود در اسانس آن میتواند حائز اهمیت باشد.
تاثیر برخی عوامل محیطی بر صفات مورفولوژیکی و ترکیبهای اسانس گونه انحصاریDracocephalum ghahremanii Jamzad در ایران Keywords:
تاثیر برخی عوامل محیطی بر صفات مورفولوژیکی و ترکیبهای اسانس گونه انحصاریDracocephalum ghahremanii Jamzad در ایران authors
یونس عصری
دانشیار پژوهشی، بخش تحقیقات گیاهشناسی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
مینا ربیعی
دانشیار، گروه منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
مراجع و منابع این Paper:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این Paper را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود Paper لینک شده اند :
