استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی برای ارزیابی ریسک های محیط زیستی خطوط لوله انتقال آب و فاضلاب در پروژه های قرارگاه خاتم الانبیا(ص)

به عنوان یک قاعده ی کلی، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی یا AHP در شرایطی به کار می آید که برای تصمیم گیری، یک هدف و چند معیار یا شاخص داشته باشیم، مثلا هدف مان انتخاب اقتصادی ترین گزینه باشد (یک هدف مشخص) و به این منظور هر گزینه را با معیارهایی مثل هزینه ی مواد اولیه ، هزینه ی ساخت، هزینه ی توزیع و هزینه ی بسته بندی (چند معیار مختلف) ارزیابی کنیم. اکثر تصمیم هایی که در فرآیند طراحی اتخاذ می شوند از همین چهارچوب پیروی می کنند و لذا فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) می تواند ابزار مفیدی برای طراحان باشد. در این تحقیق به منظور ارزیابی ریسک محیط زیستی خطوط لوله انتقال آب و فاضلاب در پروژه های قرارگاه خاتم الانبیا(ص)، تلفیقی از روش سامانه شاخص گذاری و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) پیشنهاد شد. سامانه شاخص گذاری روشی جامع و کاربردی است که بر اساس تعیین شاخص اثر و امتیازدهی بنیان گذاری شده است. با یاری از این روش می توان انواع ریسک های محیط زیستی موجود در خطوط لوله را بر اساس شاخص ها و معیارهای تعیین شده طبقه بندی کمی و اولویت بندی کرد. در روش مذکور شاخص مخاطرات، معرف احتمال وقوع خطر و شاخص آثار، مبین شدت اثر است. نمره نهایی ریسک محیط زیستی در این روش از حاصل ضرب امتیاز نهایی احتمال وقوع در شدت اثر حاصل می شود. نظر به این که میزان تاثیرگذاری تمام شاخص ها در سطح نهایی ریسک یکسان نیست، از فرآیند (AHP) نیز برای وزن دهی به شاخص-ها استفاده شد. به منظور آزمون نتایج این پژوهش، ارزیابی ریسک محیط زیستی خط لوله به طول تقریبی ۲۲ کیلومتر به مثابه مطالعه موردی به انجام رسید. با بهره گیری از توانایی های سامانه اطلاعات جغرافیایی، ریسک های شناسایی شده در طول مسیر خط لوله پهنه بندی شد. مهم ترین عوامل مولد ریسک شناسایی شده در این پروژه به ریسک های ناشی از پتانسیل تخریب عوامل ثالث و پتانسیل های طبیعی (جابه جایی خاک) مربوط می شود. نتایج این پژوهش نشان داد که بیشتر طول مسیر خط لوله واجد دو سطح ریسک متوسط و زیاد است. به طوری که ۴۶% از طول مسیر دارای ریسک بالا (۶۰۵۴ - ۵۴۶۷ امتیاز)، ۴۸% ریسک متوسط (۶۶۴۱ – ۶۰۵۵ امتیاز)، ۲% ریسک کم (۶۶۴۲ - ۷۲۲۸ امتیاز)، و ریسک ناچیز با امتیاز (>۷۲۲۸) ، ۴% از طول مسیر را به خود اختصاص داده اند

Keywords:

کلمات کلیدی: فرآیند تحلیل سلسله مراتبی , ارزیابی ریسک , محیط زیستی , خطوط لوله انتقال آب و فاضلاب