تحلیل روند شاخص طوفان های گرد و غبار در ارتباط با پلایای دریاچه ارومیه

ایران در قلمرو اقلیمی خشک و نیمه خشک واقع شده و در معرض سامانه­های متعدد گرد و غبار محلی و فرامحلی است. تداوم خشکسالی­ها، کاهش پوشش گیاهی و گسترش پلایای نمکی دریاچه ارومیه، ایجاد کانون­های گرد و غبار محلی در حاشیه دریاچه ارومیه در استان آذربایجان شرقی را محتمل ساخته است. تحقیق حاضر با هدف بررسی توزیع مکانی-زمانی فرسایش بادی با کاربست شاخص غبارناکی(DSI) در سطح استان آذربایجان شرقی اجرا شده است. برای این منظور، ابتدا سری داده­های غبارناکی که بصورت کدهای اختصاصی در ایستگاه­های هواشناسی ثبت شده، در بازه زمانی۳۰ سال اخیر تهیه و سپس، وجود روند در سری داده­های یاد شده با استفاده از آزمون من- کندال بررسی گردید. در ادامه، فراوانی وقوع طوفان­های گرد و غبار براساس شاخص DSI محاسبه شده و توزیع مکانی آنها در محیط GIS بصورت نقشه­ تهیه گردید. نتایج آزمون من-کندال برای متوسط سالانه پدیده گرد و غبار با منشاء محلی و فرامحلی نشان داد که شیب روند هر دو دسته از طوفان­های گرد و غبار محلی و فرامحلی در سطح استان افزایشی است؛ ولی تنها روند موجود در طوفان­های گرد و غبار فرامحلی در سطح ۹۵% معنی­دار می­باشد. نتایج این تحقیق نشان داد که قسمت عمده طوفان­های گرد و غبار مشاهداتی در سطح استان آذربایجان شرقی با منشاء فرامحلی هستند؛ با این­ وجود، فراوانی گرد و غبارهای محلی در سال­های اخیر از افزایش نسبی برخوردار بوده و این مسله در ارتباط با تاثیر تداوم خشکسالی­ها بر کاهش پوشش گیاهی و گسترش پلایای دریاچه ارومیه قابل توجیه است. در همین ارتباط، بیشترین مقدار شاخص طوفان­های گرد و غبار(DSI) در حوزه دریاچه ارومیه در ایستگاه­های هواشناسی تبریز، سهند و مراغه مشاهده شده است.

Keywords:

فرسایش بادی , شاخصDSI , پلایای دریاچه ارومیه , شمالغرب ایران