علل و پیامدهای جدایی قریه فیروزه از ایران

توسعه طلبی ارضی دولت روسیه از ابتدای قرن ۱۳ق./ ۱۹م. در سرزمین های شمال ایران شروع گردید. روس ها با معاهده آخال توسعه طلبی ارضی را در مناطق شمالی ایران دنبال می کردند. معاهده آخال در ۲۲محرم۱۲۹۹ه.ق/ ۱۴دسامبر۱۸۸۱م. برای تعیین مرزهای ایران و روسیه در مناطق ترکمن نشین شمال شرق دریای مازندران میان سعیدخان موتمن الملک، وزیر خارجه ایران و ایوان زینیوف، وزیرمختار روسیه در تهران امضاء شد. بر اساس معاهده آخال، مرزهای جنوبی روسیه تا سرحدات کنونی ایران گسترده می شد؛ اما تعیین و تحدید دقیق خطوط مرزی بین دو کشور تا سال ۱۳۳۳ش. حل نشده باقی ماند. از جمله مناطق مهمی که موضوع آن بیش از هفت دهه بخشی از مناسبات ایران و روسیه را به خود اختصاص داد، مسئله قریه فیروزه بود که از نظر موقعیت نظامی و ژئوپلتیک و منابع آبی، منطقه مهمی محسوب می شد. با وجود اهمیت ژئوپلتیکی قریه فیروزه چندین عهد نامه و قرارداد بین ایران و روسیه منعقد گردید که مالکیت آن به طور متناوب و به شکل صوری دست به دست می گشت؛ اما در عمل قریه فیروزه هیچ گاه بعد از معاهده آخال تحت تصرف ایران نبود. پژوهش حاضر می کوشد به روش پژوهش کتابخانه ای و اسنادی، علل جدایی قریه فیروزه را که به ناکارآمدی رهبران سیاسی، ضعف بنیه اقتصادی، نظامی، سیاسی دولت ایران  اشاره دارد، بررسی و پیامدهای اقتصادی، سیاسی، نظامی و جمعیتی آن را مورد ارزیابی قرار دهد.