بررسی بازخوانی نقش آجر در معماری معاصر شهر مشهد

حضور آجر موید بسیاری از اصول و تفکرات فلسفی معماری ایرانی اسلامی همچون وحدت و کثرت، وحدت و ترکیب و سادگی است. در معماری پس از اسلام کاربرد هنرهای تزئینی محدودتر گشت، آجر یکی از مصالحی است که با توجه به پتانسیل ­های بالقوه­ای (نظیر رویکرد­های سازه­ای، تزئینی و زیبایی شناسی) که در فرم ­دهی دارد با تنوع بسیار در هنرهای تزئینی­ جلوه­ گر شد. اما این نوع کاربرد از آجر در سده اخیر مورد فراموشی قرار گرفته و شکوه گذشته خود را از دست داده است. این پژوهش، به دنبال آن است که هنر آجرکاری و نقش این عنصر ارزشمند را در سه دوره تاریخی و در سه بافت (سنتی، میانی و معاصر) کلان شهر مشهد با استفاده از روش­های ترکیبی (توصیفی، تحلیلی و موردی) موردبررسی قرار دهد. شیوه جمع­ آوری داده­ها، اسنادی-کتابخانه ­ای و مصاحبه است و تجزیه و تحلیل انجام شده نیز از نوع تحلیل محتوا بوده و درنهایت ۱۲ اثر از معماران مطرح مشهد با توجه به چهارچوب نظری به دست آمده موردبررسی قرار گرفته ­اند. یکی از دستاوردهای این پژوهش، شناسایی و مصاحبه با معماران برگزیده مشهدی است. به طورکلی مصاحبه­ های صورت گرفته نشان می­ دهد، هر معمار دارای جهان­بینی و نگرش خاصی نسبت به آجر بوده که این نگرش­ها در دسته بندی مشخص ارائه گردیده است. با توجه به نتایج و تحلیل­های حاصل از بررسی مشخص گردید، هر آنچه از این میراث ارزشمند طی دوره ­های مختلف به­ جای مانده و امروزه از آن به عنوان آجر یاد می شود، تقریبا وجه تکنیکی، اقتصادی و خاطره برانگیزی آن است.

Keywords:

آجر , معامری سنتی , تزئینات آجری , زیبایی شناسی , معماری معاصر مشهد