تحلیل مضمونی و رمزگان تصویری نگاره «مویه پسر بر مرگ پدر» نسخه منطق الطیر مکتب هرات تیموری

مسئله پژوهش حاضر بر تحلیل رمزگان تصویری یکی از مهم ترین نگاره های وابسته به مضامین ادب عرفانی در عصر تیموری اختصاص دارد. این مسئله از آنجا ناشی می شود که از نیمه قرن نهم هجری، همزمان با رشد و گسترش عرفان و تصوف و همچنین شکوفایی مکاتب کتاب آرایی ایران در عصر تیموریان، به مصورسازی متون عرفانی توجه ویژه ای شد. ازجمله این آثار، نسخه منطق الطیر عطار موجود در موزه متروپولیتن است که از نسخ مصور نفیس با مضمون عرفانی به شمار می رود و تعدادی از نگاره های آن، ازجمله نگاره «مویه پسر بر مرگ پدر» منسوب به کمال الدین بهزاد و حاوی لایه های معنایی عمیقی است. این پژوهش قصد دارد ریشه های مضمونی و رمزگان تصویری نگاره مذکور را به عنوان منتخب نگارگری مضامین عرفانی در مکتب هرات تیموری، شناسایی و موردمطالعه قرار دهد. پرسش این است که در این نگاره، آزادی عمل هنرمند در پرداخت به مضمون و کاربست رمزگان تصویری تا چه میزان بوده است؟ نتایج تحقیق مبین این است که فضای حاکم و باورهای صوفیانه عصر تیموری تا حد بسیاری بر شکل گیری نگاره و انتخاب نمادها تاثیرگذار و رمزگان تصویری غنی همچون رنگ، نقشمایه ها، فقدان سرپوش، آرامگاه، مار و پرندگان، درخت چنار و نهر در نگاره به کاررفته است که گاه ریشه در باورهای مذهبی و گاه نشات یافته از فرهنگ هستند. این پژوهش به روش تاریخی-تحلیلی و شیوه جمع آوری اطلاعات، کتابخانه ای است.

Keywords:

Literature , Mantiq al_tayr , The boy’s cry