بررسی تحلیلی طرح احیا و تعادل بخشی آب های زیرزمینی کشور و چالش های پیش روی آن
Publish place: Human & Environment، Vol: 26، Issue: 2
Publish Year: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: Persian
View: 12
This Paper With 19 Page And PDF Format Ready To Download
- Certificate
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_SRBAU-26-2_004
تاریخ نمایه سازی: 31 تیر 1403
Abstract:
زمینه و هدف: افت قابل توجه مخازن آب زیرزمینی تمام دشت های کشور و تبعات سوء آن روز به روز تشدید می شود، بنابراین هدف از این پژوهش، ارزیابی جامع روند تغییرات مطلوب و نامطلوب طرح ملی احیاء و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی کشور می باشد. در این پژوهش تلاش می شود، اثرات و موانع موجود در ارکان موثر بر طرح تعادل بخشی و چالش های پیرامون آن مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد تا در اصلاح و بهبود روند مدیریت اجرایی منابع آب استفاده شود.
روش بررسی: باتوجه به هدف در این تحقیق، از تمام اسناد بالادستی موجود در علوم و مهندسی آب شامل گزارشات بیلان منابع آب محدوده های مطالعاتی کشور، خلاصه گزارشات نهایی و بازخوردهای شرکت های آب منطقه ای در تمام استان ها بعد از اجرای این طرح ملی و استخراج اطلاعات از منابع کتابخانه ای و مذاکرات حضوری و غیرحضوری با کارشناسان خبره وزارت نیرو استفاده شد.
یافته ها: بر اساس آخرین اطلاعات موجود (وزارت نیرو) بیش از ۸۵۸۰۰۰ حلقه چاه فعال در کشور وجود دارد که حدود ۵۰ میلیارد مترمکعب از آن برای مصارف مختلف تخلیه می شود. در طی نیم قرن اخیر در نتیجه تخلیه منابع آب زیرزمینی بیش از تغذیه آبخوان ها و خشکسالی های متوالی، اعلام ممنوعیت بیش از ۴۱۰ محدوده از ۶۰۹ محدوده مطالعاتی کشور ابلاغ شده است. با هدف متعادل کردن میزان برداشت آب با توان طبیعی آبدهی و ترمیم ذخایر از دست رفته آب زیرزمینی در یک بازه زمانی ۲۰ ساله، طرح احیا و تعادل-بخشی منابع آب زیرزمینی در سال ۱۳۹۳ به تصویب شورای عالی آب رسید و کنترل کسری متوسط سالانه ۶/۵ میلیارد مترمکعب آبخوان ها (منتهی به سال آبی ۹۵-۱۳۹۴) در دوره ۵ ساله برنامه ششم در سطح کشور تعریف و برنامه ریزی شده است. در این راستا وزارت نیرو اقدام به تدوین برنامه عملیاتی در سطح استان ها و محدوده های مطالعاتی تحت پوشش نموده است.
بحث و نتیجه گیری: با گذشت یک دهه از اجرای این طرح ملی، در این مطالعه نتایج عملکرد میدانی در سطح استان های کشور استخراج و مورد مقایسه با اهداف تعیین شده سالانه قرار گرفت. با ملاحظه روند، آشکار می سازد که گستره حکمرانی آب برای حفاظت از منابع آب زیرزمینی در وضعیت نامطلوبی قرار دارد. نتایج حاصله نشان می دهد، عدم حمایت از این طرح، کشور را با چالش-ها و عواقب جبران ناپذیری در آینده نه چندان دور مواجه خواهد نمود.
Authors
مهدی سرائی تبریزی
استادیار گروه علوم و مهندسی آب، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. (مسوول مکاتبات)
سید مرتضی موسوی
دانشجوی دکتری مهندسی منابع آب، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
علیرضا توکلی
دانشیار پژوهش موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.
محسن براهیمی
مدیرعامل شرکت مهندسی مشاور آبگستران میهن و دکتری مدیریت منابع آب، تهران، ایران.
امیرعلی فتاحی
کارشناس مهندسی منابع آب و عضو گروه کار استفاده پایدار از منابع آب برای تولید محصولات کشاورزی، کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران، تهران، ایران.
