تاملی بر رویکرد انتقادی سید جمال الدین اسدآبادی درمواجهه با ماتریالیسم

ماتریالیسم یکی از جریان های فکری مهم در سده نوزدهم میلادی بود که در تقابل با اندیشه های دینی قرار داشت. در این پژوهشاندیشه های سید جمال الدین اسدآبادی ( ۱۳۱۴ - ۱۲۵۴ ق) در رابطه با ماتریالیسم مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است، و با روشتوصیفی- تحلیلی و شیوه مطالعه کتابخانه ای درصدد پاسخ به این پرسش است که ماتریالیسم و اندیشه های علمی جدید، در نزد ویچه جایگاهی داشته و او انتقادات خود بر مادی گرایان را مبتنی بر چه رویکردی صورت بندی کرده است؟ او در هند با مشاهده رشد الحاددر بین محصلان مدارس جدید، با نگارش رساله نیچریه به نقد ماتریالیسم پرداخت و علاوه بر نقد علمی و تاریخی الحاد ، مفاسد اجتماعیو سیاسی آن را آشکار ساخت و چهره پنهان تمدن غرب را که با پشتوانه الحاد و شعارهای فریبنده ملت ها را استثمار می کرد محکومساخت. یافته های این پژوهش نشان می دهد که اندیشه های سید جمال الدین به جای اینکه معطوف استنتاج های فلسفی و منطقی درمقابله با عقاید مادی گرایی باشد بیشتر به اصول اخلاقی متکی بود و ضررهایی که مادی گرایی به لحاظ اخلاقی به جوامع وارد می سازد رامد نظر داشته است. به زعم وی، ترویج تعلیمات نیچریه با وجود فضیلت های اخلاقی در جوامع امکان پذیر نبوده است و مقصود نیچری هاتنها با از بین بردن فضیلت ها و ترویج رذیلت های اخلاقی است که برآورده خواهد شد.

Keywords:

سید جمال اسدآبادی , ماتریالیسم , دهریون , نیچریه , انحطاط , اسلام