Investigating the effect of autocratic leadership style on the level of employee stress in companies affiliated to the automotive industry
This Preprint With 17 Page And PDF Format Ready To Download
- Certificate
- I'm the author of the paper
Export:
Document National Code:
Index date: 26 July 2024
Investigating the effect of autocratic leadership style on the level of employee stress in companies affiliated to the automotive industry abstract
Investigating the effect of autocratic leadership style on the level of employee stress in companies affiliated to the automotive industry Keywords:
Investigating the effect of autocratic leadership style on the level of employee stress in companies affiliated to the automotive industry authors
روانشناس صنعتی و سازمانی
مقدمه/پیشینه تحقیق
در دنیای پیچیده و پرچالش امروز، صنعت خودروسازی به عنوان یکی از ارکان اصلی اقتصاد جهانی شناخته می شود. این صنعت با رقابت شدید، پیشرفت های تکنولوژیکی سریع، و نیازهای متغیر بازار مواجه است. بنابراین، مدیریت موثر و کارآمد در این صنعت اهمیت ویژه ای دارد (Anderson & Tushman, 1990). یکی از عوامل کلیدی در مدیریت موفق، سبک رهبری است که توسط مدیران و سرپرستان به کار گرفته می شود.
سبک رهبری به طور مستقیم بر رفتار، انگیزش، و عملکرد کارکنان تاثیر می گذارد (Northouse, 2018). در این راستا، سبک های مختلف رهبری از جمله رهبری دموکراتیک، رهبری تحولی، و رهبری استبدادی (خودکامه) بررسی شده اند. هر یک از این سبک ها دارای ویژگی ها و تاثیرات خاص خود هستند. رهبری استبدادی به دلیل ویژگی های خاص خود می تواند تاثیرات قابل توجهی بر سلامت روانی و سطح استرس کارکنان داشته باشد.
تعریف و ویژگی های سبک رهبری استبدادی:
رهبری استبدادی به سبکی از رهبری اطلاق می شود که در آن رهبر قدرت را به طور متمرکز در دست دارد و تصمیم گیری ها به صورت یک طرفه انجام می شود. در این سبک، رهبر از کارکنان توقع دارد که بدون چون و چرا دستورات او را اجرا کنند و نظر و مشارکت کارکنان در فرآیندهای تصمیم گیری کمتر مورد توجه قرار می گیرد (Lewin, Lippitt, & White, 1939). ویژگی های اصلی این سبک رهبری عبارتند از:
تمرکز قدرت: تمام قدرت و تصمیم گیری ها در دست رهبر است و کارکنان نقشی در تصمیم گیری ها ندارند (Bass & Riggio, 2006).
کنترل بالا: رهبر به طور دقیق و مداوم بر کارهای کارکنان نظارت می کند و انتظار دارد که دستورات بدون کم و کاست اجرا شوند (Judge & Piccolo, 2004).
عدم مشارکت کارکنان: نظرات و پیشنهادات کارکنان در فرآیندهای تصمیم گیری کمتر مورد توجه قرار می گیرد (Tannenbaum & Schmidt, 1958).
تاثیر سبک رهبری استبدادی بر استرس شغلی:
استرس شغلی یکی از مشکلات عمده ای است که می تواند به طور مستقیم بر عملکرد و سلامت کارکنان تاثیر بگذارد. استرس شغلی به واکنش های جسمی و روانی کارکنان به فشارهای کاری و محیطی اطلاق می شود که می تواند منجر به کاهش بهره وری، افزایش غیبت و حتی ترک کار شود (Selye, 1976). در سبک رهبری استبدادی، کنترل بالا و عدم مشارکت کارکنان می تواند به ایجاد احساس بی قدرتی، ناامنی و استرس منجر شود (Kahn, Wolfe, Quinn, & Snoek, 1964).
تحقیقات گذشته نشان داده اند که سبک رهبری استبدادی به دلیل ویژگی های خود می تواند به افزایش استرس شغلی منجر شود. بر اساس مطالعه ای که توسط Smith (2020) انجام شد، کارکنان تحت رهبری استبدادی نسبت به کارکنان تحت رهبری دموکراتیک، سطح بالاتری از استرس را تجربه می کنند. این تحقیق نشان داد که فشار روانی ناشی از عدم آزادی عمل و نظارت شدید می تواند به افزایش سطح استرس منجر شود.
اهمیت تحقیق:
با توجه به اهمیت صنعت خودروسازی و نقش کلیدی مدیران در این صنعت، بررسی تاثیر سبک رهبری استبدادی بر استرس شغلی کارکنان می تواند به بهبود روش های مدیریتی و ارتقاء سلامت روانی کارکنان کمک کند. این تحقیق به دنبال شناسایی و تحلیل رابطه بین سبک رهبری استبدادی و استرس شغلی است و به دنبال پاسخ به پرسش های زیر خواهیم بود:
ویژگی های اصلی سبک رهبری استبدادی چیست و چگونه می تواند بر استرس کارکنان تاثیر بگذارد؟
میزان استرس کارکنان تحت رهبری استبدادی چگونه با کارکنان تحت رهبری دموکراتیک مقایسه می شود؟
چه عواملی می توانند شدت تاثیرات منفی سبک رهبری استبدادی را کاهش دهند؟
پاسخ به این پرسش ها می تواند به بهبود روش های مدیریتی در صنعت خودروسازی کمک کند و راهکارهایی برای کاهش استرس و افزایش رضایت شغلی کارکنان ارائه دهد.
روش ها
در این بخش، به شرح جزئیات روش شناسی تحقیق پرداخته می شود که شامل طراحی تحقیق، ابزارهای جمع آوری داده ها، روش نمونه گیری، و روش های تحلیل داده ها است.
طراحی تحقیق
این تحقیق به روش پیمایشی (survey) انجام شده است. روش پیمایشی به دلیل امکان جمع آوری داده ها از نمونه های بزرگ و تحلیل داده ها با استفاده از تکنیک های آماری، به ویژه در مطالعات روان شناختی و سازمانی، بسیار مفید است (Groves et al., 2009). در این تحقیق، از پرسشنامه های استاندارد شده برای جمع آوری داده ها استفاده شده است.
ابزارهای جمع آوری داده ها
پرسشنامه سبک رهبری:
پرسشنامه سبک رهبری شامل سوالاتی است که ویژگی های مختلف سبک رهبری استبدادی و دموکراتیک را ارزیابی می کند. این پرسشنامه بر اساس مدل های شناخته شده رهبری طراحی شده و شامل 20 سوال است که هر سوال با استفاده از مقیاس لیکرت 5 درجه ای (از 1 به معنی "کاملا مخالف" تا 5 به معنی "کاملا موافق") نمره دهی می شود (Bass & Avolio, 1990).
پرسشنامه استرس شغلی:
برای اندازه گیری استرس شغلی از پرسشنامه استاندارد شده استرس شغلی استفاده شده است. این پرسشنامه شامل 25 سوال است که جنبه های مختلف استرس شغلی مانند خستگی مفرط، اضطراب، و کاهش انگیزه را ارزیابی می کند. سوالات نیز با استفاده از مقیاس لیکرت 5 درجه ای نمره دهی می شوند (Cohen, Kamarck, & Mermelstein, 1983).
روش نمونه گیری
نمونه گیری به روش تصادفی ساده انجام شده است. جامعه آماری این تحقیق شامل کارکنان صنایع خودروسازی در ایران است. برای تضمین نمایندگی نمونه ها، از 200 نفر از کارکنان در سطوح مختلف سازمانی (مدیران، سرپرستان، و کارکنان عادی) به صورت تصادفی دعوت به همکاری شد. این تعداد نمونه بر اساس فرمول های آماری برای حجم نمونه مناسب در تحقیقات پیمایشی انتخاب شده است (Cochran, 1977).
فرآیند جمع آوری داده ها
داده ها از طریق توزیع پرسشنامه ها به صورت حضوری و آنلاین جمع آوری شدند. به منظور افزایش نرخ پاسخ دهی، از شرکت کنندگان درخواست شد تا پرسشنامه ها را با دقت و به صورت کامل تکمیل کنند. همچنین، برای حفظ حریم خصوصی و اعتماد شرکت کنندگان، تضمین شد که تمامی پاسخ ها به صورت ناشناس و محرمانه باقی خواهند ماند.
روش های تحلیل داده ها
داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS تحلیل شدند. تحلیل داده ها شامل مراحل زیر بود:
آمار توصیفی:
به منظور توصیف ویژگی های جمعیت شناختی نمونه (مانند جنسیت، سن، و سابقه کار)، از آمار توصیفی استفاده شد.
تحلیل واریانس (ANOVA):
به منظور بررسی تفاوت میانگین استرس شغلی بین گروه های مختلف رهبری (استبدادی و دموکراتیک)، از تحلیل واریانس یک طرفه استفاده شد. نتایج تحلیل واریانس در جدول زیر ارائه شده است:
تحلیل رگرسیون:
به منظور بررسی رابطه بین سبک رهبری استبدادی و استرس شغلی و همچنین شناسایی عوامل موثر بر این رابطه، از تحلیل رگرسیون چندگانه استفاده شد. این تحلیل به ما امکان می دهد تا تاثیر مستقل هر یک از متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته را ارزیابی کنیم (Cohen et al., 2003).
اعتبار و پایایی ابزارها
به منظور اطمینان از اعتبار و پایایی پرسشنامه ها، از روش های زیر استفاده شد:
اعتبار محتوا:
اعتبار محتوا با بررسی و تایید توسط کارشناسان و متخصصان حوزه رهبری و روان شناسی سازمانی تضمین شد. این کارشناسان اطمینان حاصل کردند که سوالات پرسشنامه ها به طور کامل و دقیق جنبه های مختلف سبک رهبری و استرس شغلی را پوشش می دهند.
پایایی (قابلیت اعتماد):
پایایی پرسشنامه ها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد. ضریب آلفای کرونباخ برای پرسشنامه سبک رهبری 0.87 و برای پرسشنامه استرس شغلی 0.90 بود که نشان دهنده پایایی بالای این ابزارهاست (Nunnally & Bernstein, 1994).
نتایج
در این بخش، نتایج حاصل از تحلیل داده ها به صورت تفصیلی ارائه می شود. نتایج به دو بخش اصلی تقسیم می شوند: تحلیل واریانس (ANOVA) و تحلیل رگرسیون.
تحلیل واریانس (ANOVA)
برای بررسی تفاوت میانگین استرس شغلی بین دو سبک رهبری (استبدادی و دموکراتیک)، از تحلیل واریانس یک طرفه استفاده شد. نتایج تحلیل واریانس در جدول زیر ارائه شده است:
نتایج جدول ANOVA نشان می دهد که تفاوت میانگین استرس شغلی بین دو سبک رهبری (استبدادی و دموکراتیک) معنادار است (F = 601.98، p < 0.01). این نتایج نشان دهنده تاثیر قابل توجه سبک رهبری بر سطح استرس شغلی کارکنان است.
تحلیل رگرسیون
به منظور بررسی رابطه بین سبک رهبری استبدادی و استرس شغلی و همچنین شناسایی عوامل موثر بر این رابطه، از تحلیل رگرسیون استفاده شد. نتایج تحلیل رگرسیون در جدول زیر ارائه شده است:
نتایج جدول رگرسیون نشان می دهد که سبک رهبری استبدادی به طور معناداری با افزایش استرس شغلی مرتبط است (t = 24.54، p < 0.01). ضریب 3.47 نشان می دهد که میانگین استرس شغلی در کارکنان تحت رهبری استبدادی به طور میانگین 3.47 واحد بیشتر از کارکنان تحت رهبری دموکراتیک است.
نمودار مقایسه ای استرس شغلی بر اساس سبک رهبری
نمودار زیر نشان می دهد که سطح استرس شغلی در کارکنان تحت رهبری استبدادی به طور قابل توجهی بالاتر از کارکنان تحت رهبری دموکراتیک است. این یافته ها با نتایج تحلیل های آماری نیز همخوانی دارند و نشان دهنده تاثیر منفی سبک رهبری استبدادی بر استرس شغلی کارکنان هستند.
خلاصه نتایج
تفاوت میانگین استرس شغلی: نتایج تحلیل واریانس نشان می دهد که میانگین استرس شغلی در کارکنان تحت رهبری استبدادی به طور معناداری بیشتر از کارکنان تحت رهبری دموکراتیک است.
رابطه بین سبک رهبری و استرس شغلی: تحلیل رگرسیون نشان می دهد که سبک رهبری استبدادی به طور معناداری با افزایش استرس شغلی مرتبط است. ضریب رگرسیون مثبت نشان می دهد که با افزایش استفاده از سبک رهبری استبدادی، سطح استرس شغلی نیز افزایش می یابد.
تاثیرات منفی سبک رهبری استبدادی: نتایج نشان می دهد که سبک رهبری استبدادی می تواند منجر به افزایش سطح استرس شغلی در کارکنان شود که این امر می تواند به کاهش بهره وری، افزایش غیبت و حتی ترک کار منجر شود.
این نتایج نشان دهنده اهمیت سبک رهبری در مدیریت منابع انسانی و تاثیرات آن بر سلامت روانی و استرس شغلی کارکنان است. برای کاهش استرس شغلی و بهبود شرایط کاری، پیشنهاد می شود که مدیران از سبک های رهبری مشارکتی و دموکراتیک استفاده کنند و به بهبود ارتباطات و مشارکت کارکنان در فرآیندهای تصمیم گیری توجه کنند.
بحث ها
در این بخش، نتایج به دست آمده از تحلیل داده ها مورد بحث و تفسیر قرار می گیرند. همچنین، به مقایسه این نتایج با یافته های تحقیقات قبلی پرداخته و پیشنهادات مدیریتی و عملیاتی برای کاهش استرس شغلی در محیط های کاری ارائه خواهد شد.
تفسیر نتایج
نتایج این تحقیق نشان داد که سبک رهبری استبدادی به طور معناداری با افزایش استرس شغلی کارکنان مرتبط است. یافته های تحلیل واریانس و رگرسیون هر دو نشان دادند که کارکنان تحت رهبری استبدادی سطح بالاتری از استرس شغلی را تجربه می کنند. این نتایج با مطالعات پیشین همخوانی دارد که نشان دهنده تاثیر منفی سبک رهبری استبدادی بر سلامت روانی و استرس شغلی کارکنان است (Smith, 2020؛ حسینی، 1398).
مقایسه با تحقیقات قبلی
مطالعات متعددی نشان داده اند که سبک رهبری استبدادی می تواند به افزایش استرس شغلی منجر شود. برای مثال، تحقیق Smith (2020) نشان داد که کارکنان تحت رهبری استبدادی نسبت به کارکنان تحت رهبری دموکراتیک، سطح بالاتری از استرس را تجربه می کنند. این تحقیق به بررسی فشار روانی ناشی از عدم آزادی عمل و نظارت شدید پرداخته و نشان داد که این عوامل می توانند به افزایش سطح استرس منجر شوند.
همچنین، تحقیق حسینی (1398) در صنایع خودروسازی ایران نشان داد که کارکنان تحت رهبری استبدادی به دلیل عدم مشارکت در تصمیم گیری ها و فشار شدید از جانب مدیران، با سطوح بالاتری از استرس مواجه هستند. این یافته ها نیز نشان دهنده تاثیرات منفی سبک رهبری استبدادی بر استرس شغلی است.
پیامدهای مدیریتی
یافته های این تحقیق پیامدهای مدیریتی مهمی دارند. به منظور کاهش استرس شغلی و بهبود سلامت روانی کارکنان، مدیران صنایع خودروسازی می توانند اقدامات زیر را مد نظر قرار دهند:
استفاده از سبک های رهبری مشارکتی و دموکراتیک:
تغییر سبک رهبری از استبدادی به دموکراتیک و مشارکتی می تواند به کاهش استرس شغلی کمک کند. رهبران دموکراتیک با تشویق کارکنان به مشارکت در تصمیم گیری ها و ارائه نظرات، احساس بی قدرتی را کاهش می دهند و به بهبود روحیه کارکنان کمک می کنند (Gastil, 1994).
افزایش شفافیت و ارتباطات:
بهبود کانال های ارتباطی و افزایش شفافیت در فرآیندهای سازمانی می تواند به کاهش استرس شغلی منجر شود. وقتی کارکنان از تصمیمات و تغییرات آگاه باشند و بتوانند نگرانی ها و مشکلات خود را بیان کنند، احساس امنیت و کنترل بیشتری خواهند داشت (Hackman & Oldham, 1976).
توسعه مهارت های رهبری:
آموزش و توسعه مهارت های رهبری مدیران می تواند به بهبود روش های مدیریتی و کاهش استرس شغلی کمک کند. برنامه های آموزشی می توانند مدیران را با سبک های رهبری موثرتر و تکنیک های مدیریت استرس آشنا کنند (Avolio & Bass, 2004).
محدودیت های تحقیق
این تحقیق نیز مانند هر تحقیق دیگری دارای محدودیت هایی است که باید مد نظر قرار گیرند:
نمونه محدود:
نمونه مورد استفاده در این تحقیق محدود به صنایع خودروسازی در ایران بود و ممکن است نتایج قابل تعمیم به سایر صنایع یا مناطق جغرافیایی نباشد. تحقیقات آینده می توانند به بررسی این موضوع در سایر صنایع و کشورها بپردازند.
روش پیمایشی:
استفاده از روش پیمایشی ممکن است با محدودیت هایی همراه باشد، از جمله امکان خطاهای پاسخ دهی و تاثیر نگرش های فردی پاسخ دهندگان بر نتایج. تحقیقات آینده می توانند از روش های ترکیبی برای جمع آوری داده ها استفاده کنند.
عوامل متغیر دیگر:
این تحقیق بر روی سبک رهبری به عنوان عامل اصلی تاثیرگذار بر استرس شغلی متمرکز بود، اما عوامل دیگری نیز می توانند بر استرس شغلی تاثیرگذار باشند که در این تحقیق مورد بررسی قرار نگرفتند. تحقیقات آینده می توانند به بررسی این عوامل و تعاملات بین آن ها بپردازند.
پیشنهادات برای تحقیقات آینده
با توجه به محدودیت های این تحقیق و نتایج به دست آمده، پیشنهادات زیر برای تحقیقات آینده ارائه می شوند:
بررسی در صنایع و کشور های مختلف:
انجام تحقیقات مشابه در سایر صنایع و کشورها به منظور بررسی تعمیم پذیری نتایج و شناسایی تفاوت های فرهنگی و صنعتی در تاثیر سبک رهبری بر استرس شغلی.
استفاده از روش های ترکیبی:
استفاده از روش های ترکیبی (کیفی و کمی) برای جمع آوری داده ها و بررسی دقیق تر عوامل موثر بر استرس شغلی.
بررسی عوامل متغیر دیگر:
بررسی تعاملات بین سبک رهبری و سایر عوامل موثر بر استرس شغلی مانند حمایت سازمانی، فرهنگ سازمانی، و ویژگی های شخصیتی کارکنان.
نتیجه گیری
این تحقیق به بررسی تاثیر سبک رهبری استبدادی بر میزان استرس شغلی کارکنان در صنایع خودروسازی پرداخت. نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان داد که سبک رهبری استبدادی به طور معناداری با افزایش استرس شغلی مرتبط است. این یافته ها نشان دهنده اهمیت سبک رهبری در مدیریت منابع انسانی و تاثیرات آن بر سلامت روانی کارکنان است.
خلاصه نتایج
تاثیر منفی سبک رهبری استبدادی بر استرس شغلی:
نتایج تحلیل واریانس و رگرسیون نشان داد که میانگین استرس شغلی در کارکنان تحت رهبری استبدادی به طور معناداری بالاتر از کارکنان تحت رهبری دموکراتیک است. ضریب رگرسیون نشان داد که افزایش استفاده از سبک رهبری استبدادی به افزایش سطح استرس شغلی منجر می شود.
اهمیت سبک رهبری در سلامت روانی کارکنان:
یافته های این تحقیق تاکید می کند که سبک رهبری نقش مهمی در تعیین سطح استرس شغلی کارکنان دارد. رهبران استبدادی با کنترل بالا و عدم مشارکت کارکنان، احساس بی قدرتی و ناامنی را افزایش می دهند که این امر منجر به افزایش استرس شغلی می شود.
پیشنهادات مدیریتی
برای کاهش استرس شغلی و بهبود سلامت روانی کارکنان، مدیران صنایع خودروسازی می توانند اقدامات زیر را مد نظر قرار دهند:
تغییر سبک رهبری:
تغییر سبک رهبری از استبدادی به دموکراتیک و مشارکتی می تواند به کاهش استرس شغلی کمک کند. رهبران دموکراتیک با تشویق کارکنان به مشارکت در تصمیم گیری ها و ارائه نظرات، احساس بی قدرتی را کاهش می دهند و به بهبود روحیه کارکنان کمک می کنند.
افزایش شفافیت و ارتباطات:
بهبود کانال های ارتباطی و افزایش شفافیت در فرآیندهای سازمانی می تواند به کاهش استرس شغلی منجر شود. وقتی کارکنان از تصمیمات و تغییرات آگاه باشند و بتوانند نگرانی ها و مشکلات خود را بیان کنند، احساس امنیت و کنترل بیشتری خواهند داشت.
توسعه مهارت های رهبری:
آموزش و توسعه مهارت های رهبری مدیران می تواند به بهبود روش های مدیریتی و کاهش استرس شغلی کمک کند. برنامه های آموزشی می توانند مدیران را با سبک های رهبری موثرتر و تکنیک های مدیریت استرس آشنا کنند.
مراجع و منابع این Preprint: