طراحی درمان رفتاری - هیجانی - معنوی برای اختلال وسواس جبری: پژوهش کیفی

چکیده سابقه و هدف: اگرچه درمان های متعددی برای اختلال وسواس جبری طراحی شده است اما اثربخشی کافی در تمامی افراد ندارد. ازاین رو، درمانگران وسواس به دنبال درمان های چندبعدی هستند. هدف پژوهش حاضر طراحی شیوه نامه رفتاری - هیجانی - معنوی برای درمان وسواس جبری بوده است. روش کار: با توجه به هدف پژوهش باید بسته های درمانی موثر تدوین شده در پژوهش های قبلی در محورهای رفتاری، هیجانی و معنوی تجزیه و تحلیل می شد و اهداف و فنون کارآمد انتخاب و با توجه به بافت اسلامی در بسته درمانی - رفتاری - هیجانی معنوی یکپارچه می شد. جامعه آماری پژوهش شامل مقالات و پایان نامه های مرتبط با درمان های رفتاری، هیجانی و معنوی اختلال وسواس جبری در زبان فارسی و انگلیسی بود. این پژوهش ها جمع آوری و اهداف و فنون و سازوکار های آنها استخراج شد. سپس اهداف و فنون و سازوکار های کارآمد که تبیین نظری و شواهد پژوهشی خوبی داشتند و کارشناسان آنها را تایید کردند در شیوه نامه رفتاری هیجانی معنوی یکپارچه شد و بسته نهایی نیز بر اساس نظر کارشناسان اصلاح و تایید نهایی شد. در این پژوهش همه موارد اخلاقی رعایت شده است و مولفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده اند. یافته ها: شیوه نامه رفتاری - هیجانی - معنوی برای درمان وسواس جبری شامل 15 جلسه است: ایجاد رابطه درمانی و تبیین منطق درمان، ارزیابی مثبت ثانویه معنوی افکار منفی، پذیرش شک و تردید، خودآرام­سازی، کاهش آمیختگی فکر و عمل، مواجهه و بازداری از پاسخ، پذیرش شک و تردید و مدیریت رفتار، مهارت ذهن آگاهی آمیخته به معنویت، رفع موانع مواجهه و بازداری از پاسخ، افزایش کیفیت زندگی و اصلاح سبک زندگی. نتیجه گیری: شیوه نامه رفتاری - هیجانی - معنوی برای درمان وسواس جبری، مولفه ها و فنون موثر برای درمان های رفتاری، هیجانی و معنوی را جمع آوری و در بافت اسلامی یکپارچه کرده است. در این بسته درمانی بر ارزشمندی مذهب و دین داری تاکید و تفاوت های فرد مذهبی و فرد وسواسی تبیین شد. برخی فنون جدید نیز تدوین شد مانند تفکیک بین افکار منفی اختیاری و افکاری منفی غیراختیاری که دومی وسواس فکری است و گناه ندارد. همچنین فنون ارزیابی مثبت ثانویه معنوی نیز تدوین شد که بر اساس آن صبر بر افکار منفی مزاحم، گامی برای تقرب جستن به خدا مفهوم سازی شد.