حضانت اطفال در رویکرد فقهی و حقوقی

این مقاله ضمن اینکه به مفهوم حضانت و توضیح قلمرو آن می پردازد، نخست فلسفه ی حضانت را مورد بررسی و تحقیق قرار می دهد و به دنبال آن، در این که حضانت حق است یا تکلیف، اقوال مختلف فقهای شیعه را احصا می نماید. سه دیدگاه عمده در این باره وجود دارد: ۱- کسانی نظیر صاحب جواهر(ره) قائلند به این که حضانت، حق محض است. او می گوید: درادله ی فقهی چیزی که دلالت بر وجوب حضانت نماید، وجود ندارد (جواهر، ۳۱، ۲۸۳). ۲ - فقهایی نظیر سیدعلی طباطبائی حضانت را آمیخته ای از حق و تکلیف می دانند و قانونگذار نیز در ماده ی ۱۱۷۲ از قانون مدنی، همین نظر را می پذیرد. ۳ - مشهور فقهای امامیه قائل به تفصیل اند و آن را تنها نسبت به پدر، آمیخته ای از حق و تکلیف می دانند. امام خمینی(ره) و آیه ا...خوئی(ره)، از فقهای معاصر، این دیدگاه را پذیرفته اند (تحریرالوسیله، ۲، ۴۴۹ و منهاج الصالحین،۲،۲۸۶). هر چند قانونگذار در مرحله ی اول قانونگذاری، در قانون مدنی گرایش به دیدگاه دوم دارد و قائل به آمیخته بودن حضانت نسبت به حق و تکلیف است، در مرحله ی بعد، از این نظر عدول نموده و نظر بدوی را تخصیص می زند. مقایسه ی این دو مرحله ی قانونگذاری نشان می دهد که قانونگذار نیز سرانجام در مساله ی حضانت، به دیدگاه مشهور فقها متمایل شده است.

Keywords:

حضانت طفل , حق پدر , تکلیف پدر , حق مادر