بررسی ماهیت، مبانی و کاربرد نظریه رفتارگرایی هدفمند تولمن به منظور تسهیل غایت نگری در یادگیری دانش آموزان

یکی از نظریه پردازان یادگیری، ادوارد چیس تولمن (۱۹۵۹-۱۸۸۶) روانشناس آمریکایی است. درونمایه اصلی نظریه تولمن را می توان در چندجمله زیر خلاصه کرد: آنچه جانداران یاد می گیرند، رابطه هایی هستند بین محرک ها، نه رابطه هایی بین آنچه به اصطلاح (یعنی به اصطلاحتبیین های شرطی سازی)، محرک ها و پاسخ ها نامیده می شود... . رفتار آموخته شده همواره متوجه و معطوف نوعی هدف است. هدفمندی رفتار ازکلیدواژه های فرضیه تولمن است. تولمن هرگز نپذیرفت که رفتار را می توان برای مطالعه به واحدهای کوچک تقسیم کرد، بلکه او منتقد بود کهالگوهای کلی رفتار و در ارتباط با هم باید مورد بررسی قرار گیرد. بدین سان، برخلاف واتسون واحدهای عنصری رفتار، یعنی فعالیت های اعصاب،عضلات و غدد موردعلاقه او نبود و منتقد بود اگر رفتارها به این شکل موردمطالعه قرار گیرند، معنی خود را از دست می دهند. بنابراین، برایتولمن، رفتار یکپارچه یک گشتالت تشکیل میدهد که از تک تک انقباض های ماهیچه ای که آن را می سازند، چیزی بیشتر است. اما چگونهمی توان به صورتی موثر با استفاده از شناخت مبانی، ماهیت و کاربرد نظریه رفتارگرایی هدفمند تولمن به تسهیل غایت نگری در یادگیری دانشآموزان پرداخت؟ تا اکنون مقالات و کتب زیادی درباره این نظریه تدوین شده است اما اسناد علمی که بررسی کاربرد عملی نظریات یادگیریبپردازند انگشت شمار است، بر همین اساس، هدف از انجام این پژوه ، بررسی ماهیت، مبانی و کاربرد نظریه یادگیری هدفمند تولمن به منظورتسهیل غایت نگری در یادگیری دانش آموزان است. روش تحقیق این پژوهش بر اساس هدف، کاربردی و بر اساس روش جمع آوری و گزارشاطلاعات، توصیفی-کتابخانه ای و بر اساس نوع تحلیل، تحلیل محتوایی است. بر اساس یافته های این پژوهش پیشنهاد می گردد: ۱: در مواجهه بارفتارهای مختلف دانش آموزان، الگوهای کلی رفتار و هدف از انجام رفتار موردبررسی و علت یابی قرار گیرد ۲: هدفدار نمودن رفتار یادگیریجهت بهینه سازی فرآیند یادگیری است. یکی از مهمترین مفاهیم شناختی در ایجاد یادگیری، وجود هدف خاص است. افرادی که با توجه بههدف خاصی تلاش می کنند، معمولا به گونه متفاوتی به یادگیری می رسند. در آزمایش های تولمن، اهمیت این موضوع تصریح گردید. در زندگیروزمره هم می بینیم که کسانی که هدفمندند، معمولا انگیزه بیشتری دارند. یکی از محاسن وجود هدف در یادگیری، ایجاد درک کل است.به عبارت دیگر، هدف به رفتار کلیت و جامعیت می دهد. درنتیجه فرد هدف دار، احساس گیجی و ابهام نمی کند. در یادگیری هدف دار، تلاش هامعطوف به نقطه واحدی است. درنتیجه یادگیرنده نیروی جسمی و روانی خود را هدر نمی دهد. درنتیجه پیشنهاد می گردد به هدفمندسازی ومعنادار سازی فرایند یاددهی-یادگیری توجه بیشتری شود.

Keywords:

رفتارگرایی باهدف , غایت نگری در یادگیری , تولمن , تغییر و تحول , بهره وری , آموزش وپرورش , دبستان