تعارض بین پستانداران بزرگ جثه جنگل های هیرکانی و جمعیت سگ های پرسه زن آزاد در منطقه حفاظت شده البرز مرکزی شمالی

سگ اهلی از محبوب ترین حیواناتی است که توسط انسان اهلی شده است. سگ اهلی در عین زندگی آزاد در کنار جوامع انسانی، به دلیل برخورداری از حمایت عاطفی و غذارسانی انسان، علاوه بر موفقیت بالا در تولید مثل و ازدیاد نسل غیر عادی، به زیستگاه های طبیعی نیز راه یافته اند. تحت شرایط عدم کنترل رفتار و افزایش جمعیت سگ های اهلی در محیط های طبیعی و حتی شهری باعث آزار و اذیت گونه های حیات وحش گردیده که این مسئله تبدیل به یکی از چالش های کنونی در مدیریت حیات وحش شده است. در پژوهش حاضر اذیت و آزار فصلی سگ های ولگرد بر پستانداران بزرگ جثه (گراز، مرال، قوچ و میش، پازن، پلنگ، خرس و گرگ) در منطقه حفاظت شده البرز مرکزی شمالی (مساحت ۲۹۵۷۶۸ هکتار) بررسی شد. ابتدا سه زیستگاه اصلی جنگلی، مرتعی و مسکونی منطقه حفاظت شده البرز مرکزی شمالی با شبکه ای از سلول های ۴×۴ کیلومتر مربع تقسیم بندی شدند. سپس از کل ۱۷۰ کواردرات در منطقه، تعداد ۲۷ کوادرات به طور تصادفی انتخاب شدند و سه بار متوالی در ماه های بهمن، خرداد و شهریور در سال های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ مورد بررسی قرار گرفت. اثر حضور سگ ها بر حیات وحش منطقه و شاخص های حضور مانند نمایه های گونه های هدف مشاهده و ثبت شدند. از طرفی سگ ها به تفکیک دو نوع مختلف FRD (زاده شده و بزرگ شده در طبیعت) و FRDD (وابسته به گله) ثبت شدند که نسبت FRDها به FRDDها بیش تر بود. سگ های FRDD به دلیل این که حداقل در یکی از مراحل زندگی دارای سرپرست انسانی بودند بیش از نوع دیگر به جابجایی همراه با گله های دام وابسته اند. بر اساس نقاط داغ تراکم کرنل و هم پوشانی با حضور حیات وحش، عمق نفوذ و پتانسیل آسیب رسانی سگ ها برآورد شد. بیش ترین تعارض با گراز (۷۶%) و کم ترین با مرال (۱%) بود. گراز در تمام فصول و گرگ در زمستان بیش ترین تعارض را نشان دادند. رفتار فرار در حیات وحش با ۷۴% بیش از درگیری و تلفات بود و بیش ترین فصل مشاهده تعارض سگ ها با حیات وحش در پاییز بود. تعارض در حاشیه مناطق امن زیستگاه نشان دهنده عدم رعایت قوانین چرای دام توسط دامداران کوچنده بود.

Keywords:

تعارض با حیات وحش , سگ ولگرد , پستاندار , تراکم کرنل , منطقه حفاظت شده البرز مرکزی شمالی