تاثیر دگرسانی بر کانی شناسی و زمین شیمی سنگ های آذرین منطقه قیزیلیق شمال سراب (شمال غرب ایران)

منطقه مورد بررسی در شمال­غرب ایران، استان آذربایجان­شرقی و حدود ۳۰ کیلومتری شمال­شهرستان سراب قرار دارد. این منطقه بخشی از پهنه ساختاری البرز است. براساس بررسی­های سنگ­نگاری و صحرایی، سنگ­شناسی منطقه شامل توده نفوذی کوارتزمونزونیت پورفیری، توده گرانودیوریت پورفیری، دایک­های برآمده از توده گرانودیوریت پورفیری و بازالت­ها است. کانی­شناسی اصلی شامل پلاژیوکلاز، کوارتز، فلدسپارپتاسیم، کلینوپیروکسن، بیوتیت و آمفیبول است و کانی­های دگرسانی در سنگ­های مورد بررسی  سریسیت، کلریت، کائولینیت و اکسیدهای آهن بوده و اغلب دارای بافت­های پورفیری، گلومروپورفیری و خال خال هستند. مهمترین دگرسانی­های موجود شامل پهنه­های فیلیک، آرژیلیک و پروپیلیتیک هستند. کانی­های سولفیدی دیده شده در منطقه بیشتر پیریت، کالکوپیریت، اسفالریت و مولیبدنیت هستند که در برخی مقاطع، به اکسیدها و هیدرواکسیدهای آهن (هماتیت) تبدیل شده­اند. بافت کانه­زایی اغلب دانه پراکنده (افشان) و رگچه­ای است. بررسی تغییرات عناصر خاکی نادر و عناصر کمیاب توده­های پورفیری نشانگر ناهنجاری­های مثبت از عناصر Li, Pb, Th, U و ناهنجاری منفی از عناصر P, Zr, Ti, Nb است. غنی­شدگی مشخصی از عناصر خاکی نادر سبک نسبت به عناصر خاکی نادر سنگین (LREE/HREE) به چشم می­خورد. نسبت *Eu/Eu در نمونه­های دگرسان شده کمتر از نمونه سالم بوده و نسبت *Ce/Ce برای نمونه سالم و اغلب نمونه­های دگرسان شده تقریبا یکسان است.  افزون بر این، عوامل جدایش (La/Yb)N ، (La/Sm)N و (Gd/Yb)N در نمونه­های دگرسان شده بیشتر از نمونه سالم است. عناصر خاکی نادر سبک روند افزایشی را نشان می­دهند و عناصر خاکی نادر سنگین طی فرایند دگرسانی در منطقه با افزایش و کاهش همراه بوده­اند. غنی­شدگی عنصر U و Th به احتمال بسیار ناشی از شرایط اسیدی و جذب سطحی توسط کانی­های رسی و نیز حضور در شبکه کانی زیرکن است. عناصری با شدت میدان بالا در بیشتر نمونه­های دگرسان شده نسبت به سنگ خاستگاه غنی­شدگی نشان می­دهند و تنها در عنصر Hf تهی­شدگی دارند.

Keywords:

Qiziliq , hydrothermal alteration , phyllic , argillic , propylitic , قیزیلیق , دگرسانی گرمابی , فیلیک , آرژیلیک , پروپیلیتیک , سراب , شمال غرب ایران.