تجزیه و تحلیل جامع سواحل شمالی خلیج فارس، بررسی محیط های فیزیکی، تنوع زیستی و جنبه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در مواجهه با تهدیدات و بلایای زیست محیطی

خلیج فارس (شاخاب پارس)، بحرپارس که در منابع قدیمی یونان از آن با واژه Sinus persicus یعنی خلیج فارس یاد شده است. خلیج فارس با حدود ۲۵۰۰ کیلومتر طول و ۳۰۰-۲۰۰ کیلومتر عرض و مساحت حدود ۲۳۷۰۰۰ کیلومترمربع است. حداکثر عمق ان بین۹۰-۱۰۰ متر در اطراف جزیره تنب بزرگ، ابوموسی، لاوان و عمق متوسط ان حدود ۳۰ متر است. این نیلگون جنوبی میزبان بیش از ۱۶۰۰ گونه ماهی (حدود ۵۰۰ گونه در خلیج فارس و ۱۱۴۲ گونه در دریای عمان)، ۱۵ گونه میگو، ۱۰ گونه پستاندار دریایی، ۵ گونه لاکپشت دریایی و بیش از ۹۰ گونه پرنده و تنوع بسیار زیادی از پلانکتون ها است. حدود ۸ درصد از کل آب سنگ های جهان با بیش از ۵۰ گونه در خلیج فارس و دریای عمان یافت میشود که ۳/۲ آن به علت آلودگی نفتی در معرض خطر و نابودی است. سالانه جمعیتی بیش از ۲۲ میلیون قطعه پرنده هر سال زمستان را در این منطقه می گذرانند. جنگل های مانگرو نیز تا کنون در ۶۵ کشور جهان شناسایی شده اند که شامل ۶۳ گونه از ۱۷ خانواده و ۲۴ جنس هستند، ۲ گونه حرا و چندل از این جنگل ها در سواحل خلیج فارس پراکنش دارند. انواع پستانداران دریایی، لاک پشت های دریایی، کوسه کولی کر و اسبک ماهی گونه های در معرض خطر و نیازمند حمایت و حفاظت در خلیج فارس هستند. آلودگی های نفتی، محیط زیست خلیج و سواحل آن را تهدید می کند، حجم زیاد تردد و عبور کشتی های بزرگ و نفت کش های بزرگ و فعالیت های نفتی باعث از بین رفتن آب سنگ های مرجانی، تلف شدن دلفین ها و نابودی زیستگاه ها می شود، و تحقیقات اخیر نشان می دهد که آلودگی نفتی در خلیج فارس ۵۰ برابر بیشتر از حد میانگین جهانی است. بر اساس آخرین سرشماری جمعیت ساکن استان های جنوبی کشور حدود ۱۰ میلیون نفر است، که این تعداد روزانه حدود ۸۰۰۰ تن پسماند خانگی تولید می کند یعنی سرانه روزانه تولید پسماند در شهرهای استان های ساحلی ۹۳۷ گرم و روستایی حدود ۷۰۰ گرم است و بخش عمده ی دفن این پسماندها غیراصولی می باشد و به عنوان یکی از مخاطرات آلودگی های دریایی در مناطق ساحلی به شمار می رود و بی تردید با اجرای طرح مدیریت یکپارچه ی مناطق ساحلی گامی اساسی برای رفع مشکلات و چالش های موجود برداشته می شود و بر اساس آن می توان توسعه ی پایدار و مدیریت پایدار اکوسیستم های ساحلی را انتظار داشت. همچنین ایجاد جزایر مصنوعی از سوی کشورهای عربی حاشیه ی خلیج فارس عامل دیگری است که حیات این حوزه ی آبی ارزشمند را تهدید می کند. این در حالی است که طبق پیمان نامه ی حفاظت محیط زیست، منطقه ای که از سوی تمامی کشورهای ساحلی خلیج فارس در سال ۱۹۷۸ امضاء شد، هر نوع توسعه که حریم بین المللی، آب های خلیج فارس را به خطر اندازد، برای کشورهای همسایه ممنوع است. در حالی که با ساخت جزایر ورود نخاله ها و حجم زیاد خاک به دریا باعث بالا رفتن کدورت آب، نابودی زیستگاه ها و سواحل و صخره های مرجانی و ورود مواد مغذی بسیار زیاد از طریق خاک به آب و غنی شدگی آب و باعث افزایش پدیده ی کشند قرمز و تلفات آبزیان خواهد گردید. از سوی دیگر به علت کندی چرخش اب در حالت طبیعی در خلیج فارس و ورود تلخابه های حاصل از آب شیرین کن ها باعث اختلال در عملکرد بهینه ی اکوسیستم سواحل شده است. تغییرات اقلیمی و گرم شدن آب خلیج فارس و حساس بودن آب سنگ های مرجانی متاسفانه تا عمق ۵ متری حدود ۹۵-۹۰ درصد از آب سنگ های مرجانی را از دست داده ایم.

Keywords:

سواحل خلیج فارس , تنگه ی هرمز , تنوع زیستی , صخره های مرجانی , جنگل های مانگرو